Memory of Students' Uprising in June 1988. ၁၉၈၈ ဂြ်န္လ သပိတ္ေမွာက္ ေက်ာင္းသားတဦး ----- (အပုိင္း ၆ - ေနာက္ဆုံးပုိင္း)
Photo: Moethee Zun & Aung Thu Nyein (ဖင္လန္ႏိုင္ငံ University of Tampere က Visiting Professor Rauli Virtanen ျဖစ္ပါတယ္။ )
၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ သပိတ္ တြင္ တေထာင့္တေနရာ က ပါ၀င္ခဲ့ေသာ က်ေနာ္ မွတ္မိေနေသးသည့္ အေတြ႔အၾကဳံ တခ်ိဳ႔ ျဖစ္ပါသည္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၃၀ ေက်ာ္ ကျဖစ္ခဲ့တယ္ဆုိေပမယ့္ လည္း အဲဒီျမင္ကြင္းေတြ ဟာ ပန္းခ်ီကားၾကီးတခ်ပ္လုိ စိတ္ထဲမွာရိွ ေနတုန္း၊ အမွတ္တယ ရွိေနတုန္း ပါပဲ။
ကြ်ႏ္ုပ္ကဲ့သို႔ေသာ သပိတ္ တြင္ ပါ၀င္ခဲ့ၾကသည့္ သူမ်ား၏ အေတြ႕အၾကဳံ မ်ား ၊ ႐ူ႔ေထာင့္ေပါင္စုံ မ်ားလည္း ေၿမာက္မ်ားစြာရွိခဲ့ၾက ပါလိမ့္မည္။
အနာဂတ္မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ား ဖတ္႐ွဳ႕ေလ့လာ ႏိုင္ရန္ မိမိတုိ႔ မွတ္မိသေလာက္ ထုတ္ေဖာ္ေရးသားၾကဖို႔တိုက္တြန္းပါသည္။ မွ်ေဝ ၾကလိမ့္မည္ လို႔လည္း ေမွ်ာ္လင့္မိပါသည္။
မည္သုိ႔ ပင္ဆုိေစကာမႈ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ မွာ ၿဖစ္ပြားခဲ့ၾကသည့္ ေငြစကၠဴအေရအခင္း၊ မတ္လ ၊ဇြန္လ ေက်ာင္းသား အေရးအခင္း အျဖစ္အပ်က္မ်ားသည္ ၿမန္မာႏုိင္ငံ ရွစ္ေလးလုံး ဒီမုိကေရစီ ရရွိေရး လႈပ္ရွားမႈ သမုိင္း တြင္ အေရးႀကီးသည့္ သမုိင္း မွတ္တုိင္ မ်ား အၿဖစ္ ဆက္လက္ က်န္ရွိေနေပမည္။
တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းသား သပိတ္မ်ား မွ သည္ တတုိင္းၿပည္လုံးရွိ ၿပည္သူမ်ားပါ၀င္ခဲ့ၾကသည့္ ရွစ္ေလးလုံး ၿပည္သူလူထု အေရးေတာ္ပုံၾကီး အၿဖစ္ သုိ႔ အဆင့္ဆင့္ တက္လွမ္းႏုိင္ခဲ့ၿခင္း သည္ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ေနာက္ပုိင္း ၾကီးမားေသာ ေက်ာင္းသားထု တရပ္လုံး၏ ေအာင္ၿမင္မႈ ရလာဒ္ၾကီးတခု ပင္ၿဖစ္သည္။ စနစ္ေဟာင္း တခု ကုိ ၿဖိဳလွဲၿပီး စနစ္သစ္ တခု သုိ႔ ခ်ီတက္ ႏုိင္ေစခဲ့သည္။
လြတ္လပ္ေရးေခတ္ တြင္ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ ၌ သခင္ေအာင္ဆန္း၊ သခင္ႏု ကဲ့သုိ႔ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္းမ်ား ရွိသည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းသားသပိတ္တြင္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ဟူ၍ ကား မရွိခဲ့။
တဗုိလ္တက္၊ တဗုိလ္ဆင္း ၿဖင့္ ေက်ာင္းသား ၊ေက်ာင္းသူ အခ်င္းခ်င္း အသိအမွတ္ၿပဳ ေခါင္းေဆာင္တင္၍သပိတ္ တုိက္ပြဲ အသီးသီး ကုိ ဆက္လက္ ဦးေဆာင္၍ တုိက္ပြဲ ၀င္ခဲ့ၾကၿခင္းၿဖစ္သည္။ ၁၉၈၈၈ ခုႏွစ္ တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းသား သပိတ္မ်ား မွ အနာဂတ္ လူငယ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ေတာ္လွန္ေရးသမား ေကာင္းမ်ား ကို လည္း ေမြးဖြားေပးခဲ့သည္။
ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသား သပိတ္မွ ကုိမုိးသီးဇြန္ ကဲ့သုိ႔ေသာ လူငယ္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား အေၿမာက္အမ်ားလည္း ေပၚထြက္ လာခဲ့ၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဇြန္လ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းသား သပိတ္သည္ ေက်ာင္းသားထု တရပ္လုံး က ပါ၀င္ ထုဆစ္ ေရးသားခဲ့ၾက သည့္ သမုိင္းႀကီးျဖစ္သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ရွစ္ေလးလုံး ဒီမုိကေရစီ ရရွိေရး လႈပ္ရွားမႈ သမုိင္း ၊ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ သပိတ္ သမိုင္းမ်ား တြင္ အဖိႏွိပ္ခံ ၿပည္သူမ်ား ၊ တကၠသိုလ္ေက်ာင္သားေက်ာင္းသူမ်ား ၏ အဘုိးမၿဖတ္ႏုိင္ေသာ Value ( တန္ဘုိး) ေတြရွိၾကသည္။ ဘ၀ေပါင္းမ်ားစြာ၊ အသက္ေပါင္းမ်ားစြာ ၊ မိသားစုေပါင္းမ်ားစြာ ေပးဆပ္မႈေတြ ရွိခဲ့ျကသည္။ ႏုိင္ငံေရးဂုဏ္သိကၡာ မ်ား စြာ ရွိၾကသည္။ နာၾကဥ္မႈေတြ ရွိၾကသည္။ ခံစားမႈေတြရွိၾကသည္။
႐ိုးသားေျဖာင့္မတ္စြာၿဖင့္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေၿပာရလွ်င္ ရွစ္ေလးလုံး ၿပည္သူ႔ အေရးေတာ္ပုံၾကီး ကုိ စစ္အာဏာရွင္ အဆက္ ဆက္ က ေကာ၊ လက္ရွိ အာဏာရ ပါတီ NLD ေခါင္းေဆာင္မ်ား က ေကာ ယခုခ်ိန္ထိ တရား၀င္ အသိအမွတ္ၿပဳခဲ့ ၿခင္း မရွိခဲ့ပါ။ တန္ဘုိးထားခဲ့ျခင္းမရွိခဲ့ပါ။
ပုဂၢိဳလ္ေရးကုိးကြယ္ေနမႈေၾကာင့္ အင္မတန္မွ မြန္ၿမတ္လွသည့္ သမုိင္းမ်ား ကုိ အသိအမွတ္မၿပဳၿခင္း၊ လစ္လွ်ဴၿပဳေနၿခင္း သည္ လူ႔အသက္ေသြးေပါင္းစုံေပးဆပ္ခဲ့ၾကသည့္ သမုိင္းကုိ ေဖာက္ၿပန္မႈ ၿပဳေနၾကၿခင္းသာၿဖစ္သည္။
ေဖာက္ၿပန္ေနယုံမက အဆုိးဆုံးမွာ ၿပည္သူလူထု ကုိ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ခဲ့ၾကသည့္ စစ္အာဏာရွင္ေဟာင္းမ်ား ကုိ အရွက္တရားကင္းမဲ့စြာ ဖင္ပူးေထာင္း ေထာင္၍ ရွစ္ခုိး ကန္ေတာ့ ေနၾကၿခင္းပင္ၿဖစ္သည္။
သမုိင္းတြင္ ပါ၀င္ခဲ့ၾကသူမ်ား မွာ လက္ရွိ အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ ၊ ၆၀ ေက်ာ္ ပုိင္းသုိ႔ ေရာက္ရွိေနပါၿပီ။ သူတုိ႔ရဲ႕ ေသြမ်ား နဲ႔ ေရးသားခဲ့ ေသာ ေမာ္ကြန္း ေတြပါ။ သူတုိ႔ သည္ သက္ရွိထင္ရွားစြာ ရွိေနပါေသးသည္။
ထုိသုိ႔ သမုိင္း မွတ္တုိင္ မ်ား ကုိ ေဖာက္ၿပန္ေနၿခင္း၊ ဖ်က္ဆီးပစ္ၿခင္း၊ မသိဟန္ေဆာင္ၿပီး အသိအမွတ္ မၿပဳၿခင္းသည္ အာဏာရွင္ စိတ္ဓာတ္ကုိ ၿပန္လည္ အသက္သြင္းေနၾကၿခင္း ပင္ၿဖစ္သည္။
ၿပည္သူထူထု က တ ေလ်ာက္လုံးေတာင္းဆုိခဲ့ၾကသည္ မွာ စစ္အာဏာရွင္ ၿဖဳတ္ခ် ေရး၊ တရားမွ်တမႈ ရရွိေရး၊ ဒီမုိကေရစီ အစုိးရ တရပ္ေပၚထြန္းေရး ပင္ၿဖစ္သည္။
အခုထက္ထိ ဘာတခုမွမရေသးတဲ့အျပင္ လက္ရွိ အာဏာရအစိုးရသည္ စစ္အာဏာရွင္မ်ား ကို အကာအကြယ္ေပး အသိအမွတ္ျပဳေပးေနရ သည္။ အာဏရွင္စနစ္ကုိ ၿပန္လည္ အသက္သြင္းေနၾကသည္။ ထုိသူတုိ႔ သည္ သမုိင္းတြင္ ေဖာက္ၿပန္သူမ်ား ၊ ေတာ္လွန္ေရး ေဖာက္ၿပန္သူမ်ား အၿဖစ္ အနာဂတ္တြင္ ေဖာ္ၿပၿခင္းခံရေပလိမ့္မည္ မွာ မလႊဲေပ။
ဇြန္လ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ သပိတ္ ၃၂ ႏွစ္ ေၿမာက္ တြင္ အသိအမွတ္ ၿပဳသင့္ခံရသူမ်ားကုိ ထုတ္ေဖာ္ ဂုဏ္ၿပဳၿခင္းၿဖင့္ သမုိင္းတြင္ တေထာင့္တေနရာ က ေန အတူပါ၀င္ခဲ့ၾကသည့္ မ္ိတ္ေဆြ၊ ရဲေဘာ္ သူငယ္ခ်ငး္မ်ားအားလုံး ကုိ လြမ္းေမာ သတိယစြာၿဖင့္ ဂုဏ္ၿပဳ လုိက္ပါသည္။
မိတ္ေဆြ သူငယ္ခ်ငး္မ်ားအားလုံး လည္း လြမ္းေမာ ဂုဏ္ယူေနၾကလိမ့္ မည္ဟု ထင္ၿမင္မိပါသည္။
ၿမတ္စုိး- ဇြန္ ၂၇, ၂၀၂၀။
ဓာတုေဗဒ ေနာက္ဆုံးႏွစ္၊ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ (ပင္မ -၁၉၈၈)
