Monday, January 24, 2011

စားသံုးသူ အခြင့္အေရးအတြက္ အတၱဥခြံထဲမွ ႐ုန္းထြက္ပါ



-ၿမတ္စုိး (မဇၥိ်မ)-
၀၁.၁၉.၂၀၁၁

(၁)

၂ဝ၁ဝ ႏွစ္ကုန္ပုိင္းတြင္လည္း ျပည္ပသို႔ တင္ပို႔သည့္ ျမန္မာ့ဆန္ အရည္အေသြး က်ဆင္းလာသျဖင့္ အာဖရိကတုိက္ႏွင့္ အေရွ႕အလယ္ပုိင္း ႏုိင္ငံမ်ားသုိ႔ တင္ပုိ႔သည့္ ဆန္မ်ား မၾကာခဏ ျပန္ပု႔ိခံရျခင္းမ်ား၊ ျမန္မာဆန္မ်ား တင္လာသည့္ သေဘၤာမ်ား ကမ္းဆုိက္ခြင့္ မျပဳျခင္းမ်ား ခံခဲ့ရေၾကာင္း ဆန္ကုန္သည္ အသုိင္းအဝုိင္းထံမွ သိရသည္။

“သေဘၤာတင္တဲ့အခါ ကြန္တိန္နာနဲ႔ ပိတ္ၿပီး တင္တာျဖစ္လို႔ ဟိုေရာက္ရင္ ဆန္အေရာင္အဆင္းက ပ်က္တာတို႔၊ ေအာက္ေစာ္နံတာတို႔ ျဖစ္ရတယ္။ ဒါက ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အစိုဓာတ္က သတ္မွတ္ထားတဲ့စံႏႈန္း မျပည့္လို႔ ျဖစ္ရတာ" ဟု ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆန္စပါးအသင္းမွ ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ အဖြဲ႔ဝင္တဦးက ျမန္မာတုိင္း(မ္) ဂ်ာနယ္ကို ေျပာဆုိခဲ့သည္။

ျမန္မာျပည္က အဓိကတင္ပို႔ေနေသာ အာဖရိကလို ႏိုင္ငံကပင္ အရည္အေသြး ထိန္းသိမ္းျခင္းကို ဦးစားေပးေနၿပီး၊ ISO အသိအမွတ္ျပဳ စက္မ်ားျဖင့္ ၾကိတ္ခြဲထုတ္လုပ္ပါမွ လက္ခံမည္ဟုပင္ ေျပာဆုိေနပါၿပီ။

ထုိ႔အတူ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ ျပည္ပသုိ႔ တင္ပုိ႔ေရာင္းခ်ခဲ့ေသာ ပုိ႔ကုန္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္တြင္ ဂါနာႏိုင္ငံသို႔ တင္ပို႔ခဲ့သည့္ ဧည့္မထဆန္ အိတ္ ၁၅,ဝဝဝ ကို အရည္အေသြးမမီဟုဆိုကာ အဆိုပါႏိုင္ငံမွ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆးဝါးကြပ္ကဲေရးအဖြဲ႔က ျပန္လည္ပို႔ေဆာင္ရန္ ၫႊန္ၾကားခဲ့သည္။

ဆန္ပိုး ပါရွိျခင္း၊ အနံ႔အသက္ မေကာင္းျခင္းႏွင့္ အေရာင္ေျပာင္းေနျခင္းတို႔ေၾကာင့္ဟု ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၇ ရက္ေန႔ ဂါနာသတင္းစာတေစာင္က ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ဖူးသည္။

(၂)

၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပုိင္းတြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ေရႊဂံုတိုင္ အထူးကုေဆးခန္း SSC ၌ ေဆးကုသရာမွ ေသဆံုးခဲ့ရေသာ မခိုင္ရႊန္းလဲ့ရည္ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ျပည္တြင္းျပည္ပ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းမ်ား၊ အသိပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ေဆးပညာရွင္မ်ားအၾကား အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားကုိ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာမ်ားမွာ ထူးျခားစြာ ေတြ႔ရွိလာခဲ့သည္။

ဤျဖစ္ရပ္သည္ ေဆးပညာက်င့္ဝတ္ဟု ေခၚသည့္ က်န္းမာေရး လုပ္ငန္းဆုိင္ရာ လူ႔က်င့္ဝတ္ အေလ့အက်င့္ႏွင့္ ပတ္သက္ေနသျဖင့္ ပညာရွင္မ်ားအၾကား အေခ်အတင္ အျပန္အလွန္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေဆြးေႏြးမႈမ်ားအျဖစ္ ျဖစ္လာခဲ့ရသည္။ ထုိ႔အတူ သူတုိ႔၏ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္မ်ားကုိ ျပည္သူမ်ားကို အသိပညာေပးေနမႈသည္ မွန္ကန္ေသာ လုပ္ရပ္တခုျဖစ္သည္ဟု ထင္သည္။ ယင္းျဖစ္စဥ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အမႈအတြက္ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ သတင္းမီဒီယာမ်ားက အက်ယ္တဝင့္ ေဖာ္ျပခဲ့ၾက၍လည္း အသက္ ၆ဝ ဝန္းက်င္ရိွ ခြဲစိတ္အထူးကုဆရာဝန္ ဦးၾကည္စိုးကုိ ေဆးေကာင္စီက ေဆးကုသခြင့္လိုင္စင္ ၅ ႏွစ္ ပိတ္ပင္လုိက္ရေၾကာင္းပါ သိရသည္။

ဤျပႆနာသည္ စားသုံးသူအခြင့္အေရးကုိ အေျခခံသည့္ ျပႆနာတရပ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အေျဖရွာၾကရာမွာ တရားမွ်တေသာ တရားဥပေဒတရပ္ေပၚ အေျခခံၿပီး မွန္ကန္စြာ က်င့္သုံးရန္ လုိအပ္သည္။ ယခုလို တရားဥပေဒမ်ားသည္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ေဆးပညာရပ္ႏွင့္ဆုိင္ေသာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ားတြင္သာမက ျပည္သူတရပ္လုံး၏ စားသုံးသူအခြင့္အေရးကုိပါ အကာအကြယ္ေပးေသာ ပုံစံမ်ဳိး ျဖစ္သင့္သည္။ ယခုျပႆနာမ်ားကုိ အေျဖရွာရာမွာ မည္သည္က မွန္သလဲ၊ မည္ကဲ့သို႔ ျဖစ္သင့္သလဲ - ဆုိသည္ကုိသာ စဥ္းစားပါ။ ဘယ္သူက မွန္သည္ ဆုိျခင္းမ်ဳိးကို အေလးမေပးဘဲ အေျဖရွာသင့္ေၾကာင္း ျမင္မိသည္။

ေဆးပညာပုိင္းဆုိင္ရာ မွားယြင္းေသာ ကုသမႈ အေလ့အက်င့္ျဖစ္ရပ္သည္ ႏုိင္ငံတုိင္း ၾကံဳဖူးသည့္ ကိစၥရပ္ ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ဆုိ ဤျဖစ္စဥ္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အမႈေထာင္ေသာင္းမ်ားစြာ ရွိလာခဲ့သျဖင့္ လႊတ္ေတာ္အတြင္းမွာပင္ အေခ်အတင္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ရွိခဲ့သည္မွာ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ ရွိေနခဲ့ပါၿပီ။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆိုလွ်င္ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းႏွင့္ ေဆးပညာရွင္မ်ားသည္ သူတုိ႔၏ ေဆးကုသခြင့္မ်ား ဆုံး႐ႈံးမည္စုိးသျဖင့္ လူနာကုိ မကုသမီ ေခတ္မီနည္းပညာေပါင္းစုံျဖင့္ စမ္းသပ္ရန္ ညႊန္ၾကားမႈမ်ား ေပးခဲ့ေသာေၾကာင့္ အစုိးရေကာ၊ အာမခံကုမၸဏီမ်ား၊ လူနာမ်ားအတြက္ပါ ကုန္က်မႈစရိတ္မ်ား ပုိမုိမ်ားျပားလာေစခဲ့သျဖင့္ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းႏွင့္ ေဆးပညာရွင္မ်ားမွာလည္း သူတုိ႔မွာ ရွိသင့္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ားကုိ ျပန္လည္စဥ္းစားေပးသင့္ေၾကာင္း အေမရိကန္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားအၾကား အေခ်အတင္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၿပီး ဥပေဒျပင္ဆင္မႈ၊ ျဖည့္စြက္မႈႏွင့္ ဥပေဒသစ္မ်ားကုိ ေရးဆြဲထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့သည္။

ဤေနရာတြင္ ေခတ္မီနည္းပညာႏွင့္ အဆင့္မီ စမ္းသပ္ႏိုင္ေသာ ေဆးဘက္ဆုိင္ရာ ကိရိယာတန္ဆာပလာမ်ား ျပည့္ဝမႈလည္း မရွိ၊ ယင္းပစၥည္းကိရိယာမ်ား မသုံးစြဲႏုိင္၊ မတက္ႏုိင္ေသာ ဆင္းရဲသည့္ ႏုိင္ငံမ်ား၊ တုိးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ မရွိသည့္ ႏုိင္ငံမ်ားသည္ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းမ်ားႏွင့္ ေဆးပညာရွင္မ်ားကုိ တရားမွ်တစြာ မည္ကဲ့သို႔ အကာအကြယ္ေပးမႈမ်ား ေပးသင့္ပါသလဲဆုိေသာ ေမးခြန္းထုတ္စရာ၊ စဥ္းစားမႈမ်ား ရွိလာသည္။

က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းမ်ားႏွင့္ ေဆးပညာရွင္မ်ားလည္း ပုထုဇဥ္မ်ား ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အမွားႏွင့္ ကင္းေဝးႏုိင္ၾကမည္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။

အျခားတဖက္မွာလည္း လူနာကုိ လက္မခံရဲျခင္း၊ ကုသမႈ ေႏွာင့္ေႏွးျခင္း၊ ဆရာဝန္ေကာင္းမ်ား ဆုံး႐ႈံးျခင္း အက်ဳိးဆက္မ်ား ျပန္လည္သက္ေရာက္ၾကပါလိမ့္မည္။ အမွန္မွာ ယခုလုိအမႈမ်ားသည္ စားသုံးသူအခြင့္အေရးကုိ တရားမွ်တစြာ အကာအကြယ္ေပးရန္ ေတာင္းဆုိတုိက္ပြဲဝင္သည့္ ျဖစ္ရပ္မ်ား ျဖစ္သကဲ့သို႔၊ အေခ်အတင္ အျပန္အလွန္ ပြင့္လင္းစြာ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားျဖင့္သာ အေျဖရွာသင့္သည္။

(၃)

စားသုံးသူအခြင့္အေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အမႈမ်ား၊ ျဖစ္စဥ္မ်ားသည္ က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ နယ္ပယ္မွာသာမက ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ လုပ္ငန္းပုိင္းဆုိင္ရာ အေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ရွိေနပါသည္။ အျခားႏုိင္ငံမ်ားမွာလည္း စားသုံးသူ အခြင့္အေရးႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ျပႆနာမ်ား ရွိေနၾကတာပဲ ျဖစ္သည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္ထဲတြင္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ၌ ႏုိ႔မႈန္႔၊ ႏုိ႔ထြက္စားသုံးကုန္မ်ားကုိ အဆိပ္သင့္ေစေသာ ဓာတုေဗဒပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ေရာစပ္ခဲ့မႈမ်ား၊ အသက္အႏၲရာယ္ ထိခုိက္ေစေသာ ကေလးကစားစရာ အ႐ုပ္မ်ား ေရာင္းခ်ခဲ့မႈမ်ားသည္ အိမ္နီးခ်င္း ျမန္မာႏုိင္ငံ အပါအဝင္ အျခားတင္ပုိ႔ေရာင္းခ်ခဲ့ေသာ ႏုိင္ငံမ်ားရွိ စားသုံးသူမ်ားကုိပါ ထိခုိက္နစ္နာေစခဲ့သည္။

႐ုရွားႏုိင္ငံ၌ ေစ်းႏႈန္းခ်ဳိသာၿပီး အရည္အေသြးနည္းေသာ ေဗာကာအရက္မ်ား ေသာက္သုံးေနမႈမ်ားေၾကာင့္ ႐ုရွား အမ်ဳိးသားမ်ားသည္ အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္တြင္ လူေသမႈႏႈန္း ျမင့္မားလာေနျခင္း၊ ႐ုရွားႏုိင္ငံ၌ အရက္စြဲကပ္သူ ဦးေရ ၃ သန္းနီပါး ရွိလာသျဖင့္ လုပ္ငန္းခြင္ဆုိင္ရာႏွင့္ လူမႈေရး ျပႆနာမ်ား မ်ားျပားလာေနျခင္းကုိ ႐ုရွား က်န္းမာေရးဝန္ၾကီးႏွင့္ ႐ုရွားေခါင္းေဆာင္မ်ားကုိယ္တုိင္ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိျခင္း၊ အေရးယူလာျခင္း ျပဳလုပ္လာရသည္။ အလားတူ ျပႆနာမ်ားသည္ ႏုိင္ငံအမ်ားအျပား၌ ရွိေနသည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္ထဲတြင္ပင္ ျမန္မာ့႐ုိးရာအစားအစာ လက္ဖက္တြင္ ဆုိးေဆးမ်ား သုံးစြဲခဲ့မႈ၊ ႏုိင္ငံျခား အရက္ပုလင္းမ်ားတြင္ အရည္အေသြးညံ့ေသာ၊ လူကို ဥပါဒ္ျဖစ္ေစေသာ ျပည္တြင္းအရက္မ်ား ေရာထည့္ကာ ေရာင္းခ်ေနမႈ၊ အေလးခ်ိန္ ျမင့္ေစရန္အတြက္ ျပည္ပတင္ပုိ႔ေနေသာ ငါးပါးစပ္မ်ားတြင္ ခဲသီးမ်ား ထည့္သြင္းမႈ၊ ပုဇြန္မ်ားကုိ မဲနယ္မ်ား သုံးၿပီး အေရာင္တင္မႈ၊ လက္ဖက္ေျခာက္မ်ားတြင္ သစ္ကုိင္းေျခာက္မ်ား ေရာေႏွာမႈ၊ ကေလး ကစားစရာမ်ား၊ လူသုံးကုန္ပစၥည္းမ်ားတြင္ အဆိပ္သင့္ေစႏုိင္သည့္ အမႈန္႔မ်ား ေရာစပ္မႈ ျပႆနာမ်ားအျပင္ ဆန္အိတ္မ်ား အေလးခ်ိန္ျပည့္ဝမႈမရွိ စသည့္ ျဖစ္ရပ္မ်ား၊ ၾကပ္ေျပးေနျပည္ေတာ္ တည္ေဆက္ေရးမွာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၾကေသာ စက္မႈအတတ္ပညာရွင္ အင္ဂ်င္နီယာမ်ားႏွင့္ ဝန္ထမ္းမ်ား ႐ုတ္တရက္ ေသဆုံးမႈ မ်ားျပားလာသည့္ ျဖစ္ရပ္မ်ား မီဒီယာမ်ားတြင္ အေတာ္မ်ားမ်ား ဖတ္႐ႈခဲ့ရပါသည္။

ယခုလို မသမာမႈမ်ားေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္ ေနရာအႏွ႔ံအျပားတြင္ စားသုံးသူမ်ား အသက္ဆုံး႐ႈံးမႈမ်ား၊ က်န္းမာေရး ထိခုိက္မႈမ်ားေန႔တုိင္း ရင္ဆုိင္ၾကံဳေတြ႔ေနရသည္။ ဤဆုံး႐ႈံးနစ္နာေနမႈမ်ားကုိ အခ်ဳိ႕ ဒီမုိကေရစီစနစ္ က်င့္သုံးေသာ ႏုိင္ငံမ်ား၌ ေဖာ္ထုတ္အေရးယူႏုိင္ခဲ့ေသာ္လည္း လာဘ္ေပး လာဘ္ယူ အက်င့္ပ်က္မႈမ်ား ရွိေနသည့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ေအာက္၊ အာဏာအလႊဲသုံးစားလုပ္ေသာ အာဏာရွင္ေအာက္၊ ဆင္းရဲမြဲေတေသာ ႏုိင္ငံမ်ား၊ လူဦးေရ မ်ားျပားေသာ တုိင္းျပည္မ်ား၌ စားသုံးသူမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကုိ မည္သို႔မွ် အကာအကြယ္ ေပးႏုိင္ၾကမည္ မဟုတ္ပါ။

အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ ဆင္းရဲမြဲေတေနသကဲ့သို႔၊ ”ကုိယ့္အိမ္နံေဘးတြင္ မီးေလာင္ေသာ ကိစၥသည္ မိမိႏွင့္ မဆုိင္” ဟူ၍ အတၱဥခြံ က်ဥ္းက်ဥ္းေလးထဲတြင္ ႏွစ္ရွည္လမ်ား ေခါက္႐ုိးက်ဳိးကာ ေနထုိင္ခဲ့ၾကေသာ တာဝန္မဲ့ အခ်ဳိ႕ႏုိင္ငံသားမ်ားႏွင့္ အတၱဒိ႒ိလူသားဟု ေခၚႏုိင္ေလာက္ေသာ ကုိယ္က်ဳိးသက္သက္ၾကည့္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ အခ်ဳိ႕ကမူ စားသုံးသူမ်ား ေန႔စဥ္ ၾကံဳေတြ႔ရင္ဆုိင္ေနရေသာ ဆုံး႐ႈံးနစ္နာမႈမ်ားသည္ ''တုိ႔ႏွင့္မဆုိင္'' ဟု ေျပာဆုိေကာင္း ေျပာဆုိၾကပါလိမ့္မည္။

၎တုိ႔အေနႏွင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္း စားသုံးသူအခြင့္အေရး ေတာင္းဆုိလႈပ္ရွားမႈက ျပည္သူအတြက္ မည္သည့္ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းမႈ ျဖစ္ေစမလဲဟူေသာ ေမးခြန္းမ်ဳိး ထုတ္စရာ ရွိေပလိမ့္မည္။ ျပည္သူအတြက္ တိုက္႐ုိက္အက်ဳိးျဖစ္ေစမည္က -

(၁) ထိခုိက္ဆုံး႐ႈံးနစ္နာမႈမ်ား နည္းပါးလာေစမည္။ (Reduce Risks and Improve Safety Standards)
(၂) စားသုံးကုန္ပစၥည္းႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မႈ အရည္အေသြး ျမင့္မားလာေစမည္။ (Improve Quality Controls in Process and Products)
(၃) အရည္အေသြး ေကာင္းမြန္ေသာ ထုတ္ကုန္ေၾကာင့္ ပုိ႔ကုန္ပမာဏ တုိးတက္လာေစမည္။ (Improve in Productivity and G.D.P)
(၄) အလုပ္အကုိင္သစ္မ်ား ဖန္တီးေပးႏုိင္သည္။ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္မႈမ်ား ဖန္တီးေပးႏုိင္သည္။ (Create Employment Opportunities and Economic Developments)
(၅) အရည္အေသြး ေကာင္းမြန္ေသာ ထုတ္ကုန္ေၾကာင့္ လူေနမႈဘဝ ျမင့္မားလာေစမည္။ တနည္းအားျဖင့္ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာ ျမင့္မားလာေစမည္။ (Improve Quality of Life or Life Style)

ဤသို႔ေသာ ခက္ခဲနက္နဲသည့္ ေရရွည္ျပႆနာၾကီးကုိ မွန္ကန္စြာ ေျဖရွင္းရန္အတြက္မူ ထင္သာျမင္သာရွိၿပီး တရားမွ်တေသာ တရားဥပေဒ ရွိရမည္ျဖစ္ကာ၊ မွန္ကန္ေသာ တရားစီရင္မႈလည္း ရွိရမည္ ျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို႔ပင္ အစုိးရအဖြဲ႔မဟုတ္ေသာ လူမႈေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ား ဦးေဆာင္မႈ အခန္းက႑ကလည္း အလြန္အေရးၾကီးသျဖင့္ သတင္းမ်ားကုိ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ၿပီး လူထုကို အသိပညာေပးမႈမ်ားကုိ လုပ္ေဆာင္ေပးသင့္သည္။

စားသုံးသူ အခြင့္အေရးသည္ တမ်ဳိးသားလုံးအေရး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အားလုံးက လူသားမ်ား၏ ဂုဏ္သိကၡာျမင့္မားေစရန္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အႏွံ႔အျပားတြင္ လႈပ္ရွားမႈမ်ား ေဖာ္ေဆာင္သင့္သည္။ သို႔ေသာ္ မိမိအခြင့္အေရးကုိ ကုိယ္တုိင္ တုိက္ယူမွ ရသည္ဆိုေသာ စကားအတုိင္း စားသုံးသူမ်ားသည္လည္း ကုိယ့္အခြင့္အေရးမ်ား ရရွိရန္၊ ကာကြယ္ရန္အတြက္ ရဲဝံ့စြာ တုိက္ပြဲဝင္ၾကရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းပါ။

ကုိးကား

(၁) Health alert as Russia’s alcohol consumption triples -The Sunday Times - April 13, 2007.
(၂) ျပည္ပသို႔ ဆန္မတင္ပို႔မီ အရည္အေသြး ေသခ်ာစစ္ေဆးၿပီးမွ တင္ပို႔သင့္ - ျမန္မာတုိင္း(မ္) အတြဲအမွတ္ (၂၃၊ အမွတ္ ၄၅၂) (၅ - ၁၁၊ ၂၊ ၂ဝ၁ဝ)

Saturday, January 15, 2011

အာဏာရွင္စနစ္ေအာက္ က လြတ္ေၿမာက္လာတဲ့ တူနီးရွားႏုိင္ငံ

-ၿမတ္စုိး-
၁.၁၅.၂၀၁၁


တူနီးရွားႏုိင္ငံေရးေနာက္ခံသမုိင္း

လစ္ဗ်ား ႏွင့္ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယား ႏွစ္ႏုိင္ငံအၾကားမွာ တည္ရွိတဲ့ တူနီးရွားႏုိင္ငံဟာ ၁၉၅၆ ခုႏွစ္ ၿပင္သစ္ႏုိင္ငံမွ လြတ္လပ္ေရးရရွိၿပီးက တည္းက သမၼတႏွစ္ဦး သာ တုိင္းၿပည္ကုိ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တယ္။ လြတ္လပ္ေရးရရွိၿပီး ၁၉၅၇ ခုႏစ္မွာ ပထမဦးဆုံး သမၼတ ၿဖစ္လာတဲ့ ဟာဘစ္ ေဘာ္ဂူအီဘာ (Habib Bourguiba) က ဆယ္စုႏွစ္ ၃ စု၊ ႏွစ္ေပါင္း ၃၁ ႏွစ္ တုိင္းၿပည္ကုိ တစ္ပါတီ အာဏာရွင္ စံနစ္ျဖင့္အုပ္ခ်ဳပ္ ခဲ့သည္။ သမၼတ ဟာဘစ္ ေဘာ္ဂူအီဘာ (Habib Bourguiba) ဟာ အစြန္းေရာက္ အစၥလာမၼစ္ အေျခခံဝါဒီမ်ားကို ႏွိပ္ကြပ္ၿပီး အမ်ဳိး သမီးအခြင့္အေရးမ်ားကို ျပဌာန္းခဲ့သျဖင့္ အျခားအာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္မတူတစ္မူထူးျခားခဲ့သည္။

၁၉၈၁ ခုႏွစ္မွာ ရာသက္ပန္ သမၼတ ထမ္းေဆာင္ခြင့္ ဥပေဒကုိ ဖ်က္သိမ္းခဲ့ၿပီး ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေပးခဲ့သည္။ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္မွာ ဟာဘစ္ ေဘာ္ဂူအီဘာ Habib Bourguiba ဟာ သမၼတ အၿဖစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ဖုိ႔ မစြမ္းေဆာင္ႏုိင္ေတာ့ဘူး လုိ႔စြပ္စြဲခံရၿပီး သူ႔ရဲ႕ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ဘင္အလီ က ေသြးထြက္သံယုိ ကင္းစြာ အာဏာ ကုိ သိမ္းယူခဲ့ကာ သမၼတ အၿဖစ္ေၾကညာခဲ့တယ္။ ဒုတိယေၿမာက္ သမၼတ ဘင္အလီဟာ တုိင္းၿပည္ကုိ ၂၃ ႏွစ္ၾကာ အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ ဆက္လက္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တယ္။ ၅ ႏွစ္တၾကိမ္ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပခဲ့ေပမဲ့၊ အသက္ ၇၄ ႏွစ္ရွိၿပီၿဖစ္တဲ့ အာဏာရွင္ ဘင္အလီ ဟာ မဲအေရအတြက္ ၉၀ ရာခုိင္ႏွဳန္းေက်ာ္ ၿဖင့္ အၿမဲအႏုိင္ရလိမ့္ ရွိခဲ့တယ္။ ၂၀၀၉ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာေတာ့ မဲအေရအတြက္ဟာ ၈၉.၆၂ ရာခုိင္ႏွဳန္းရခဲ့လုိ႔ သူ႔ရဲ႔ သက္တမ္း တေလွ်ာက္ မွာ အနိမ့္ဆုံးရရွိခဲ့ တဲ့ မဲရလာဒ္ၿဖစ္ခဲ့တယ္။ သမၼတ သားမတ္ေတာ္ သူ Sakher al-Materi ဟာ သူ႔ရဲ႔ အရုိက္အရာကုိ ဆက္ခံဖုိ႔ ရွိေၾကာင္း ႏုိင္ငံေရးအကဲခတ္မ်ားက သုံးသပ္ထားခဲ့ၾကတယ္။ အာဏာရွင္ ဘင္အလီ ဟာ အစြန္းေရာက္ အစၥလာမၼစ္ အေျခခံဝါဒီမ်ား ကုိ ႏွိမ္နင္းေရး ႏွင့္ အၾကမ္းဖက္ တုိက္ဖ်က္ေရးမွာ ႏုိင္ငံတကာ ႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြရွိခဲ့လုိ႔ အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္းခဲ့တယ္။ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္မ်ားၾကီးစုိးသည့္ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံမ်ားေၾကာင့္ ကာလၾကာရွည္စြာပင္ ၎၏အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံမ်ား အဆက္အဆံမျပဳခဲ့ေပ။ ပြင့္လင္းၿပီး လြတ္လပ္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးစနစ္ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲဖုိ႔ အၾကိမ္ၾကိမ္ဂတိေပးခဲ့ေပမဲ့၊ ေဆြမ်ိဳးမိသားစု၀င္မ်ား၊ နီးစပ္သူမ်ား သာ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္း၊ ႏုိင္ငံံေရးအခြင့္အလမ္းမ်ားရရွိေစခဲ့ၾကတယ္။ အာဏာရွင္ ဘင္အလီဟာ လာမဲ့ ၂၀၁၄ မွာ က်င္းပမဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ကုိ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္မွာ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ ဂတိေပးခဲ့ေပမဲ့၊ သူဟာ ေနာက္ကြယ္ကေန အာဏာကုိ ဆက္လက္ခ်ဳပ္ကုိင္မယ္လုိ႔ ယူဆထားတာေၾကာင့္၊ ၿပည္သူေတြရဲ႕ ယုံၾကည္မႈ ကုိ လုံ၀မရရွိခဲ့ေတာ့ပါ။ လူထုအုံၾကြမႈ ကုိ ႏုိမ္ႏွင္းပစ္ခတ္ရာတြင္ စစ္တပ္ကုိ က်ည္ဆံ အစစ္မ်ားၿဖင့္ အသုံးမၿပဳဖုိ႔ အမိန္႔ေပးခဲ့ၿပီး၊ အာဏာ ကုိ စြန္႔လႊတ္ကာ မိသားစုၿဖင့္ တုိင္းၿပည္က ထြက္ခြာသြားခဲ့သည္။

တူနီးရွား စီးပြားေရး

လူဦးေရ ၁၀.၄ သန္း သာ ရွိၿပီး၊ အာဖရိက တုိက္ မွာ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ အၿမင့္ဆုံးႏုိင္ငံ ၿဖစ္တယ္။ World Economic Forum's 2009/2010 Global Competitiveness Report, အရ ႏုိင္ငံ ၁၃၃ ႏုိင္ငံ အနက္ အဆင့္ ၄၀ ေနရာ ရွိခဲ့ၿပီး ေပၚတူကီ၊ အီတလီႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အေ႔ရွမွာ ေနရာယူခဲ့တယ္။ တုိင္းၿပည္အတြင္း ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ ႏွစ္စဥ္ ၅.၅ ရာခုိင္ႏွဳန္း တုိးတက္ခဲ့သည္။ အေ႔ရွ ႏွင့္ ေၿမာက္ဘက္မွာ မယ္ဒီထေရးနီးယန္း ပင္လယ္ နဲ႔ ဆက္စပ္ထားတာေၾကာင့္ အလြန္သာယာတဲ့ ပင္လယ္အပန္းေၿဖေနရာမ်ားတည္ရွိၿပီး၊ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္မ်ား ႏွစ္စဥ္ လာေရာက္ အပန္းေၿဖ လည္ပတ္ၾကသည္။ တုိင္းၿပည္မွာ အလုပ္လက္မဲ့ ၁၄ ရာခုိင္ႏွဳန္းေက်ာ္ရွိသည္။

တုိင္းၿပည္၏ သံယာဇာတမ်ားေရာင္းခ်ၿခင္း၊ ႏုိင္ငံၿခားပုိ႔ကုန္သြင္းကုန္မ်ား ကုိ အာဏာရွင္ သမၼတ ဘင္အလီ၊ ထိပ္တန္းအစုိးရ အဖြဲ႔၀င္မ်ား၊ သူတုိ႔မိသားစု၀င္ေဆြမ်ိဳးမ်ား ႏွင့္ နီးစပ္သူမ်ား က လက္၀ါးၾကီးအုပ္ ခ်ဳပ္ကုိင္ထားၾကသည္။ ၿပည္သူမ်ား စား၀တ္ေနေရး အၾကပ္အတည္းမ်ားနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနၾကရေပမဲ့၊ သမၼတ ကေတာ္ဟာ ဘုိးရင္း ၇၃၇ ကုိ အသုံးၿပဳၿပီး ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ားသုိ႔ မၾကာခဏေစ်း၀ယ္ထြက္ ေလ့ရွိတယ္။ အစုိးရအဖြဲ႔၀င္မ်ားအတြင္း လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ အက်င့္ပ်က္ ၿခစားမႈမ်ား ရွိေနၿပီး၊ အာဏာရွင္ ဘင္အလီနဲ႔နီးစပ္တဲ့ လူနည္းစု က သာ ေဒၚလာ သန္းခ်ီ စီးပြားေရးလုပ္ပုိင္ခြင့္မ်ား ရရွိေနၾကသည္။

စီးပြားေရးဆုိင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ား

စုိက္ပ်ိဳးေရး - ၁၁.၆ ရာခုိင္ႏွဳန္း (ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ၏)
စက္မႈလုပ္ငန္း - ၅.၇ ရာခုိင္ႏွဳန္း (ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ၏)
၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္း - ၆၂.၈ ရာခုိင္ႏွဳန္း (ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ၏)

ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ - ၄၁ ဘီလီယံ ေဒၚလာ (၂၀၀၉)
ကုန္သြယ္မႈႏုိင္ငံ - ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ား သြင္းကုန္ ၇၂.၅ ရာခုိင္ႏွဳန္း၊ ပုိ႔ကုန္ ၇၅ ရာခုိင္ႏွဳန္း
အလုပ္သမား - ၃.၄၆ မီလီယံ ( ၂၀၀၄ ခန္႔မွန္းေၿခစာရင္း)- စုိက္ပ်ိဳးေရး ၂၂ ရာခုိင္ႏွဳန္း၊ စက္မႈလုပ္ငန္း
၂၃ ရာခုိင္ႏွဳန္း၊ ၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္း ၅၅ ရာခုိင္ႏွဳန္း ( ၁၉၉၅ ခန္႔မွန္းေၿခ)




တူနီးရွား အာဏာရွင္ ထြက္ေျပးေစခဲ့ရသည့္ လူထုအံုၾကႊမႈ(ဗီဒီယို)


တူနီးရွား လက္ရွိႏုိင္ငံရးအေၿခအေန

အာဖရိကႏုိင္ငံေတြမွာ အသက္ ၈၇ ႏွစ္ရွိၿပီၿဖစ္တဲ့ ဇင္ဘာေဘြ အာဏာရွင္ၾကီး မူဂါဘီ အရင္ က်ဆုံးေတာ့မယ္လုိ႔ အမ်ားက ခန္႔မွန္းထားၾကေပမဲ့ အသက္ ၇၄ ႏွစ္ရွိၿပီၿဖစ္တဲ့ တူနီးရွား အာဏာရွင္ ဘင္အလီ ဟာ အာဏာ ကုိေတာ့ လက္လႊတ္လုိက္ရပါၿပီ။

အာဏာရွင္ ဘင္အလီ ဟာ ၿပင္သစ္ႏုိင္ငံကုိ ထြက္ေၿပးခုိလႈံဖုိ႔ၾကိဳးစားခဲ့ေပမဲ့ ၿပင္သစ္အစုိးရက လက္မခံတာေၾကာင့္ သမၼတ ဘင္အလီႏွင္႔ မိသားစု ဟာ ေဆာ္ဒီအာေရဗီယ် ႏိုင္ငံကို ထြက္ေၿပးခုိလႈံခဲ့ရတယ္။ သမၼတ ဘင္အလီႏွင္႔ မိသားစု ဟာ ေဆာ္ဒီအာေရဗီယ် သုိ႔ ထြက္ေၿပးရာမွာ တုိင္းၿပည္က ပုိင္ဆုိင္တဲ့ ေဒၚလာ ဘီလီယံ နဲ႔ခ်ီ ေငြေၾကးမ်ား သယ္ေဆာင္သြားခဲ့ ေၾကာင္း သတင္းမ်ားထြက္ေပၚေနပါတယ္။ အာဏာရွင္ ဘင္အလီ ထြက္ေၿပးသြားၿပီးေနာက္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ မိုဟာမက္ ဂန္ေနာခ်ီ (Ghannouchi) က ယာယီၾကားျဖတ္အစိုးရတာ၀န္ ယူမယ္လုိ႔ မေန႔က ေၾကညာခဲ့ေပမဲ့၊ တူနီးရွားႏုိင္ငံရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒအရ ၾကားျဖတ္အစိုးရရဲ႕ ယာယီသမၼတဟာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌ ျဖစ္ၿပီး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဟာ ယာယီသမၼတ လုပ္လို႔မရဘူးလို႔ တူနီးရွားရဲ႕ အဆင့္ျမင့္ဆံုး အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္တဲ့ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံ ဥပေဒေကာင္စီက အစိုးရပိုင္ ရုပ္ျမင္သံၾကားဌာနကေန ေၾကညာသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌ Fouad Mebazaa ဟာ ယာယီသမၼတ ျဖစ္လာခဲ့ပါၿပီ။ သူတုိ႔ ႏွစ္ေယာက္စလုံးဟာ အာဏာရွင္ ဘင္အလီ လက္ေအာက္မွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ၾကသူမ်ားမုိ႔၊ အတုိက္အခံအဖြဲ႔အစည္းမ်ားက ယုံၾကည္မႈမရွိၾကပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ တူနီးရွား ဖြဲ႔ စည္းပုံအေၿခခံဥပေဒအရ၊ ၾကားၿဖတ္အစုိးရက ၂ လ အတြင္း ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ဖုိ႔ ဂတိၿပဳခဲ့တယ္။

လူထုအုံၾကြမႈ အရင္းခံ

၂၀၁၀ ဒီဇင္ဘာလ က အလုပ္လက္မဲ႔ ဘြဲ႔ရျပီးစ တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းသားေလးရဲ႕ သစ္သီးတြန္းလွည္းကို ေစ်းေရာင္းခြင့္ လုိင္စင္မရွိဘူးဟုဆုိကာ ရဲက သိမ္းလိုက္ျပီးေနာက္၊ ထိုေက်ာင္းသားေလးမွ သူ႔ကိုယ္သူ မီးရွႈိ႕သတ္ေသသြားျခင္းကို မခံမရပ္ႏိုင္ ျဖစ္ရာက ဆႏၵျပမွႈမ်ား ႏုိင္ငံအ၀ွန္း စတင္ခဲ႔ျခင္း ျဖစ္သည္။

တူနီးရွား အနာဂတ္ႏွင့္ ဒီမုိကေရစီ

တူနီးရွားႏုိင္ငံ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမုိကေရစီ လမ္းေၾကာင္းေပၚေရာက္ရွိဖုိ႔ရာမွာ ၾကားၿဖတ္အစုိးရ က ၂ လ အတြင္း က်င္းပ ေပးမယ္လုိ႔ဂတိၿပဳထားတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေပၚ မႈတည္လွ်က္ရွိေနပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တမႈရွိဖုိ႔ နဲ႔ လြတ္လပ္စြာစည္းရုံး ေၿပာဆုိခြင့္မ်ားရွိဖုိ႔ လုိပါတယ္။ တူနီးရွားမွာ အာဏာရွင္ ဘင္အလီ ၿပဳတ္က်သြားေပမဲ့၊ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားဖိႏွိပ္ထားၿခင္းခံခဲ့ရတဲ့ အဓိက အတုိက္အခံအဖြဲ႔အစည္းမ်ား အေနနဲ႔ လာမဲ့ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အစိုးရ ဖြဲ႔စည္းႏုိင္တဲ့ အရည္အခ်င္းရွိႏုိင္ပါ့မလားဆုိတဲ့ ေမးခြန္းေတြလည္း ေပၚထြက္ေနပါတယ္။ အတုိက္အခံ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွာ ၿပည္သူက ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရၿပီး၊ အရည္အခ်င္းၿပည့္၀တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ၂ လ အတြင္း အဆင္သင့္ ၿပင္ဆင္ဖုိ႔ အၿမန္လုိအပ္ေနၿပီလုိ႔ ႏုိင္ငံတကာ အကဲခတ္သူမ်ားက သုံးသပ္ထားၾကတယ္။ ေနာင္တက္လာမဲ့ အစုိးရသစ္ဟာ တုိင္းၿပည္ မွာရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ ဆင္းရဲ၊ခ်မ္းသာ မညီမွ်မႈေတြ၊ အလုပ္လက္မဲ့ၿပႆနာေတြ၊ စားေသာက္ကုန္ေစ်းႏွဳန္း ၾကီးၿမင့္ေနမႈေတြ၊ အက်င့္ပ်က္ၿခစားမႈေတြ၊ ကုိ အၿမန္ဆုံး တာ၀န္ယူေၿဖရွင္းေပးရမွာ ၿဖစ္ၿပီး၊ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တတဲ့ ဒီမုိကေရစီလမ္းေၾကာင္းေပၚ ၿပန္လည္ ေရာက္ရွိေအာင္ စိမ္ေခၚမႈေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ရင္ဆုိင္ၾကရလိမ့္မွာၿဖစ္ေၾကာင္း တူနီးရွားႏုိင္ငံေရးကုိ ေလ့လာေနၾကတဲ့ ကြ်မ္းက်င္သူမ်ားက သုံးသပ္ထားၾကတယ္။


လူသား အရင္းအျမစ္ဆုိင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ား

လူဦးေရ။ ၁၀ ၄၈၆ ၃၃၉ (၂၀၀၉)
ပ်မ္းမွ်အသက္။ က်ား = ၇၃.၉၈ ႏွစ္
မ = ၇၇.၇ ႏွစ္
စုစုေပါင္း = ၇၅.၇၈ ႏွစ္ (၂၀၀၉)
လူမ်ဳိး။ တူနီးရွား
တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိး။ အာရပ္ ၉၈%။ ဥေရာပ ၁%။ ဂ်ဴးႏွင့္ အျခား ၁ %
ကိုးကြယ္မႈ။ မြတ္စလင္ ၉၈ %။ ခရစ္ယာန္ ၁ %။ ဂ်ဴးႏွင့္ အျခား ၁ %
ဘာသာစကား။ အာရပ္၊ ျပင္သစ္
ၿမိဳ႕ေတာ္။ တ်ဴးနစ္ ( Tunis)