Friday, December 2, 2016

ၿမန္မာ ႏွင့္ Political Schizophrenia တေစ့တေစာင္း---True story about Burma and political schizophrenia.


တကယ္ေတာ့ အရူး အခ်င္းခ်င္းပဲ နားလည္တယ္။
အရူးေထာင္ တခု မွာ ပါ။ အားလုံး က စိတၱဇ ေရာဂါသည္ေတြၾကီးပဲ။ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားခံစားေနရတဲ့ ေရာဂါေ၀ဒနာေတြ ကုသေနၾကတာ။
တေန႔ေတာ့ ေမာင္ေထာ္ ဆုိတဲ့ စိတၱဇ ေ၀ဒနာရွင္ အရူးတေယာက္ လူမသိတုန္း ေထာင္ခန္းထဲ က လြတ္ထြက္သြားၿပီး သစ္ပင္ေပၚ အၿမင့္ဆုံးတက္ၿပီး စဥ္းစားခန္းဖြင့္ ေနေလရဲ႔။ စိတၱဇ ဆရာ၀န္ၾကီးေတြ၊ ၀န္ထမ္းေတြ ၊ အဏာပုိင္ေတြ၊ အရူးထိမ္းေတြ လည္း အရူး သစ္ပင္ေပၚ က ေန ၿပဳတ္က်ၿပီး၊ ေသမွာ ေၾကာက္ေတာ့ ေၿခာက္ခါတမ်ိဳး၊ ေခ်ာ့ခါတမ်ိဳး အရူးကုိ ၿပန္ဆင္းလာဖုိ႔ အရူးေထာင္ ထဲ မွာ အုပ္အုပ္ရုန္းရုန္းၿဖစ္ေနၾကတယ္။ သစ္ပင္ေပၚ က ၿပဳတ္က်လာရင္ အေရးေပၚ ကုသဖုိ႔ ၊ အသက္ကယ္ဖုိ႔ အစီအစဥ္ေတြ နဲ႔ ၿပာၿပာသလဲ အလုပ္ရွဳပ္ေနၾကေလရဲ႔။
သူတုိ႔ ၿပာၿပာသလဲ အေရးတယူလုပ္ေနေလ၊ အရူး က စိတ္ရွဳပ္ဟန္နဲ႔ ၿမင့္သထက္ၿမင္ေအာင္ တက္သြားၿပီး စိတ္ကူးယဥ္ေနေလသေပါ့။ ေနၿမင့္ေလ အရူးရင့္ ေလ ဆုိတာမ်ိဳးေပါ့။
ဒီမွာ တင္ ယဥ္ယဥ္ေလးရူး ေနတဲ့ ကုိေအာင္ ဆုိတဲ့ ကုိေထာ္ရဲ႕ အခန္းေဖာ္ အရူးတေယာက္ က ၾကားေန၊ ၿမင္ေနရေတာ့ စိတ္မရွည္ေတာ့တဲ့ ေလသံနဲ႔ “ခင္ဗ်ားတုိ႔ ေတာ္ေတာ္ညံ့ၾကတာပဲ” လုိ႔ လူအုပ္ၾကီး ကုိ လွမ္းေအာ္ေၿပာၿပီး၊ က်ဳပ္ ဒီေကာင့္ ကုိ အခု ပဲ ၿပန္ဆင္းေအာင္ လုပ္ႏုိင္တယ္ လုိ႔ ၿမည္တြန္ေတာက္တီး ေၿပာဆုိလုိက္တယ္။ လူေတြ လည္း အလုပ္ရွဳပ္ေနၾကေတာ့ သူေၿပာလုိက္ တာ ကုိ အမႈမဲ႔ အမွတ္မဲ့ေပါ့။ ဒါေပမဲ့ သက္တမ္းရွည္ အရူးထိမ္းေတြ က ေတာ့ သတိၿပဳမိလုိက္ၾကတယ္။
စိတၱဇ ဆရာ၀န္ေတြ၊ ၀န္ထမ္းေတြ ၊ အဏာပုိင္ေတြ လည္း အခ်ိန္က လည္းၾကာ၊ ၾကံရာ မရ နဲ႔ လက္ေလ်ာ့လုိက္ၾကၿပီ။ ဒီမွာ တင္ ကုိထင္ေက်ာ္ ဆုိတဲ့ လုပ္သက္ၾကာရွည္တဲ့ အရူးထိမ္း တေယာက္ က အၾကံေပးတယ္။ အရူး အခ်င္းခ်င္း ထိမ္းၾကည့္ရေအာင္ေပါ့။ ဒီလုိနဲ႔ပဲ လွမ္းေအာ္ေၿပာလုိက္တဲ့ ကုိေအာင္ ဆုိတဲ့ ကုိေထာ္ရဲ႕ အခန္းေဖာ္ အရူးတေယာက္ ကုိ ေခၚထုတ္ၿပီး၊ မင္း ဒီေကာင့္ ကုိ သစ္ပင္ေပၚ က ၿပန္ဆင္းေအာင္ လုပ္ေပးရင္ ၊ လူ႔ အသက္ ကုိ ကယ္ေပးႏုိင္တဲ့ အတြက္ မင္း ကုိ ငါတုိ႔ အရူးလုိ႔ မသတ္မွတ္ဘူးေပါ့လုိ႔ ဆုိၿပီး ေခ်ာ့ၿပီး ေခၚထုတ္လာတယ္။ ဒီမွာ တင္ ကုိေအာင္ က “က်ဳပ္မရူးဘူး။ ခင္ဗ်ားတုိ႔ သာ ရူးေနၾကတာ။ က်ဳပ္ ဒီအရူး ကုိ ေအာက္ၿပန္ဆင္းေအာင္ အခုလုပ္ၿပမယ္” လုိ႔ ဆုိတယ္။
လူအုပ္ၾကီး က လည္း ယဥ္ယဥ္ေလးရူးေနရွာတဲ့ ကုိေအာင္ဆုိတဲ့ အရူး ကုိ စိတ္၀င္တစား ၀ုိင္းအုံ ၾကည့္ေနၾကတယ္။ သစ္ပင္ၾကီးေအာက္ေရာက္ေတာ့ အရူးထိမ္းေတြဆီ က ၾကိမ္လုံးေတာင္းၿပီး-
“ ဟဲ့…ေမာင္ေထာ္..မင္းကုိမင္း ေအာင္ဆန္း ကုိ အားက်ၿပီး စိတ္ၾကီး၀င္ ဘ၀င္ၿမင့္မေနနဲ႔။ မင္း အခု ဆင္းမလား မဆင္ဘူးလား။ ၾကိမ္လုံးေလးေ၀ွ႔ရင္း ငါလုပ္လုိက္ရင္ ေသသြားေတာ့မယ္ လုိ႔ ေမာင္ေထာ္ၾကားေအာင္ အက်ယ္ၾကီး လွမ္းေအာ္ေၿပာလုိက္တယ္။” ဒီမွာ တင္ အရူးေမာင္ေထာ္ က “အကုိၾကီးရယ္ မလုပ္ပါနဲ႔ လုိ႔ေၿပာၿပီး ခ်ဳံးပြဲခ် ငုိေတာ့တာပဲ။”
“ေအး..မေသခ်င္ရင္ မင္းခ်က္ခ်င္းဆင္ခဲ့ ဆုိၿပီး၊ သစ္ပင္ၾကီး ကုိ တြန္းလႈပ္ၿပၿပီး ၿခိမ္းေခ်ာက္လုိက္ေတာ့” အကုိၾကီး ရယ္ မသတ္ပါနဲ႔၊ အခုပဲ ဆင္းဆုိ ဆင္းပါမယ္လုိ႔ ငုိၿပီး ဆင္းလာေတာ့ တယ္။ သစ္ပင္ေအာက္ေရာက္ေတာ့ မွ “ကုိၾကီး ကယ္တဲ့ အသက္ပဲ ရွိပါေတာ့တယ္။ အခန္းေဖာ္ ကုိေအာင္ ကုိ ရွိခုိးဦးခ်တယ္။” ကုိေအာင္ က လည္း “ မင္းေနာက္တခါမလုပ္နဲ႔” ဆုိၿပီးဆုံးမ စကားေၿပာဆုိၿပီး၊ ပုခုံးဖက္ ၿပီး ႏွစ္ေယာက္သား အခန္းထဲၿပန္၀င္သြားၾကတယ္။
အခန္းထဲ ၿပန္မ၀င္ခင္ ကုိေအာင္ က လူအုပ္ၾကီးကုိ ေအာ္ၿပီး ေၿပာသြားေသးတယ္။ “ေတြ႔လား…က်ဳပ္မရူးပါဘူးေၿပာေနတာ ၊ ခင္ဗ်ားတုိ႔ က မယုံဘူး။ က်ဳပ္ ညီေလး ေမာင္ေထာ္ တေယာက္ ပဲ သိတယ္” ဆုိပဲ။
ဒီ မွာတင္ စိတၱဇ ဆရာ၀န္ေတြ၊ ၀န္ထမ္းေတြ ၊ အဏာပုိင္ေတြနဲ႔ စိတ္၀င္တစား ၀ုိင္းၾကည့္ေနၾကတဲ့ သူေတြ လည္း အံ့အားသင့္သြားတယ္။
ဒီမွာတင္ အရူးထိမ္း ကုိထင္ေက်ာ္ က မွတ္ခ်က္ၿပဳတယ္။ တခါတခါ အရူးေတြကုိ လူေကာင္းေတြ က ေၿပာလုိ႔ မရဘူး။ အရူးေတြေၿပာတာေတြ၊ အရူး အခ်င္းအခ်င္း ပဲနားလည္ၾကတယ္။ သူတုိ႔ အခ်င္းခ်င္း က ဘာသာတူတယ္ လုိ႔ မွတ္ခ်က္ၿပဳလုိက္ေတာ့မွ စိတၱဇ ဆရာ၀န္ေတြ၊ ၀န္ထမ္းေတြ ၊ အဏာပုိင္ေတြလည္း အခု မွပဲ ၿပိဳင္တူၿပဳံးလုိက္မိၾကတာေတြ႔ရေတာ့တယ္။
၁၉၈၀ ခုႏွစ္ ပတ္၀န္းက်င္ ၿမန္မာႏုိင္ငံ၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔ အရူးေထာင္ မွာ ၿဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ ၿဖစ္ရပ္မွန္တခု ပါ။
Political Schizophrenia ႏုိင္ငံေရး သြက္ခ်ာပါဒ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ား ေရာဂါ ခံစားေနၾကရတဲ့ ၿမန္မာႏုိင္ငံ မွာလည္း အရူးေတြေၿပာေနတဲ့ စကား၊ အရူးအခ်င္းခ်င္းပဲ နားလည္ႏုိင္ေပလိမ့္မည္၊ လူေကာင္းေတြ ရဲ႕ စကားက ေတာ့ တုိးေပါက္လိမ့္မယ္ မထင္။
လူေကာင္းေတြ ကေတာ့---
သူမ်ားရူးတိုင္း ကိုယ္လိုက္ရူးဘို႔ မလိုပါ ။
အရူးကို အမဲသား မေၾကြးပါနဲ႔။ ႏြားၿမင္တိုင္းလက္ညွိဳးထိုးေနပါလိမ္.မယ္ တဲ့။
ယဥ္ယဥ္ေလးနဲ.ရူးေနသူူကို သိပါ ၊ သြက္ခ်ာပါဒ ထက္ပိုၿပီးသတိထားသင့္ပါတယ္ ။
ခ်င့္ခ်ိန္ယုံၾကပါ၊ ပုဂိုလ္စြဲ မရွိသင့္ ။ တရားဆိုတာကိုယ္မွာသာရွိပါတယ္ စသၿဖင့္ စသၿဖင့္ေတြ ေပါ့။
ၿမန္မာၿပည္သူေတြ အားလုံး Political Schizophrenia ႏုိင္ငံေရး သြက္ခ်ာပါဒ စိတ္ကစဥ့္ကလ်ား ေရာဂါ ခံစားေနၾကရတဲ့ အရူးေထာင္အက်ဥ္းက်ခံဘ၀ မွ လြတ္ေၿမာက္ႏုိင္ၾကပါေစ။

Monday, November 7, 2016

စီပုိး - Hep C ( သုိ႔ ) Silent Killer


(This post is dedicated to thousands of people including my best friends who died from liver cancer)
-ၿမတ္စုိး-
၀၄-၀၃-၂၀၁၆
ခႏၶာကုိယ္ ထဲရွိ အဂၤါအစိတ္အပုိင္းေတြထဲ မွာ အသည္း က အၾကီးုဆံုး ႏွင့္ အလုပ္ လုပ္ရဆုံး အဂၤါအစိတ္အပုိင္းၿဖစ္တယ္။ စားေသာက္တဲ့ အစားအစာမ်ား မွတဆင့္ ပရုိတိန္းဓာတ္ကုိ ထုတ္လုပ္ေပးၿပီး၊ လုိအပ္သည့္ ေနရာ၊ လုိအပ္သည့္ အခ်ိန္တြင္ အဟာရ အၿဖစ္ ေၿပာင္းလဲေပးသလုိ၊ အစား အေသာက္ ထဲတြင္ပါ၀င္သည့္ အႏၱာရယ္ၿဖစ္ေစသည့္ ဓာတ္မ်ား ကုိ ဖယ္ရွားၿပီး ေသြးကုိ သန္႔စင္မႈ ၿပဳလုပ္ေပးသည့္ အဂၤါအစိတ္အပုိင္း ၿဖစ္သည္။
ဒီေတာ့ အရပ္စကားနဲ႔ ေၿပာရရင္ - အသည္း ဟာ ကား တစီးလုိ ပါပဲ။ ေမာင္းရတာ မ်ားေလေလ (သုိ႔) ကားေဟာင္း သြားေလ၊ ကားဟာ ခြ်တ္ၿခံဳက် လာေလေလ၊ ပ်က္စီးဖုိ႔ မ်ားလာေလပဲ။ ကုိယ့္ကားကုိ အၿမန္ဆုံး ခြ်တ္ၿခံဳ က်မသြားေအာင္ ၊ ၾကာရွည္ခံေအာင္ ထိမ္းသိမ္းယုယဖုိ႔ ၊ ထိခုိက္ မပ်က္စီးေစေအာင္ ဂရုစုိက္ဖုိ႔ ေတာ့ လုိပါတယ္။ တနည္းအားၿဖင့္ အလုပ္ လုပ္ရဆုံး အဂၤါအစိတ္အပုိင္း ၿဖစ္တဲ့ အသည္း ကုိ ၾကာရွည္ခံေအာင္ ၊ က်န္းမာေရး ႏွင့္ ညီညြတ္ စြာ ေနထုိင္ စားေသာက္ ၿပီး ၊ဂရုတစုိက္ရွိ ၾက ဖုိ႔ အသက္ၾကီးငယ္မေရြး၊ လူတုိင္းကုိ အၾကံၿပဳပါရေစ။
အသည္းေရာဂါ အထူးကု ဆရာ၀န္ၾကီးမ်ားရဲ႕ အဆုိအရ၊ သန္႔ရွင္း လတ္ဆတ္သည့္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ သစ္သီး၀လံ က ေန ရရွိသည့္ enzymes မ်ားဟာ ခႏၶာ ကုိယ္အတြင္း အဆိပ္၊ အညစ္အေၾကးမ်ား ကုိ ဖယ္ရွားေပးၿပီး၊ ေသြးသန္႔စင္ေပးၿဖင့္ အသည္း အလုပ္လုပ္ေနရမႈ ကုိ ေလ်ာ့ က်ေစကာ၊ အသည္း ကုိ ၾကာရွည္ခံ ေစတယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။ ထုိ႔ အတူ အသားမ်ား၊ ဓာတုေဗဒ အဆိပ္သင့္ အစားအစာမ်ား စားရင္ေတာ့ အသည္း က ပုိမုိ အလုပ္လုပ္ရသၿဖင့္ အသည္းပ်က္စီးမႈ ကုိ ပုိမုိလြယ္ကူေစ တယ္ လုိ႔ အၾကံေပး ေထာက္ၿပေၿပာဆုိၾကတယ္။ ဆုိလုိတာ က ေရမ်ားမ်ား ေသာက္သည့္ အေလ့အထ၊ သန္႔ရွင္း လတ္ဆတ္သည့္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ သစ္သီး၀လံ စားသုံးသည့္ အေလ့အထ၊ အဟာရ ၿပည့္၀သည့္ အစားအစာ စားသုံးသည့္ အေလ့အထ၊ ကူးစက္ေရာဂါ မၿပန္႔ပြားေအာင္ ကာကြယ္ေရး ပညာေပးသည့္ အစီအစဥ္မ်ား ကုိ လုပ္ငန္းခြင္ ရွိ ၀န္ထမ္းမ်ား အား ေလ့က်င့္ေပးသည့္ အေလ့အထ၊ အပါအ၀င္ လူမႈပတ္၀န္းက်င္တြင္ လူေနမႈ ပုံစံ ( Life Style) မ်ားကုိ ေၿပာင္းလဲေပးေစၿခင္းၿဖင့္ အသည္းပ်က္စီးမႈ၊ အသည္းကင္ဆာ ၿဖစ္ပြားမႈ ကုိ ေလ်ာ့က်လာေစႏုိင္တယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။
အသည္းကုိ ဘာေၾကာင့္ ဂရုစုိက္သင့္သလဲ?။
အသည္းကင္ဆာ ၿဖစ္ေစတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါ စီပုိး( ေခၚ) Hep c ကုိ တခ်ိဳ႔ က Slient Killer လုိ႔ ေခၚၾကတယ္။ တကယ္ပဲ စီပုိးဟာ HIV လုိ႔ ေခၚတဲ့ ကုိယ္ခံစြမ္းအားက် ကူးစက္ေရာဂါထက္ ဆုိး၀ါးတယ္။ ပုိမုိ ကူးစက္ၿပန္႔ပြားမႈ လြယ္သလုိ၊ ေသဆုံးမႈ ရာခုိင္ႏွဳန္းလည္း မ်ားတယ္။ စီပုိး ကူးစက္ သြားၿပီဆုိရင္ ေဆး၀ါးကုသမႈလည္း မလြယ္၊ ေဆး၀ါး က လည္း ေစ်းၾကီးၿမင့္ၿပီး၊ ရွားပါးတာေၾကာင့္၊ အင္မတန္ မွ ေၾကာက္စရာေကာင္းပါတယ္။ အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပိုးဟာ ေသြးကေန တဆင့္ အသည္းကို ေရာက္သြားၿပီး ေရာဂါပိုးေတြ ပြားမ်ား လာတာျဖစ္ပါတယ္။ Hep C ေရာဂါပိုးဟာ နာတာရွည္ ေရာဂါကိုု ျဖစ္ေစၿပီး လူကို ေသတဲ့ အထိ ဆိုးက်ဳိးေပးတယ္။ အသည္း အထူးကု ဆရာ၀န္ၾကီးေတြရဲ႕ အဆုိအရ၊ တခါတရံ ကူးစက္ ခံရၿပီးၿပီးျခင္း မသိဘဲ ႏွစ္ ၂၀၊ ႏွစ္၄၀ ၾကာမွ ကုိယ္ခံစြမ္းအားက်လာတဲ့ အခါေတြ မွာ ရုတ္တရက္ သိရွိ ရတာေတြ၊ ေသြးအန္မွ သိၾကတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အသည္းပ်က္စီးေနမႈ၊ အသည္းကင္ဆာ ၿဖစ္ေစတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါ စီပုိး( ေခၚ) Hep c ကူးစက္ခံခဲ့ရမႈ ကုိ အခ်ိန္ေႏွာင္း မွ သတိၿပဳမိ ေလ့ရွိၾကတယ္။
အေမရိကန္ ႏွင့္ Hep C
အေမရိကန္ႏုိင္ငံ မွာ Hep C အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပိုး ကူးစက္ ခံစားေနရသူ ၃. ၂ သန္းေက်ာ္ ရွိၿပီး၊ တကမၻာလုံး မွာ သန္း ၁၇၀ ေက်ာ္ရွိတယ္လုိ႔ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး တုိက္ဖ်က္ေရး အဖြဲ႔ ႏွင့္ ကမာၻ့ ကုလသမဂၢ က်မ္းမာေရးအဖြဲ႔ WHO က ထုတ္ၿပန္တဲ့ မွတ္တမ္းေတြ မွာပါရွိပါတယ္။ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံ မွာ Hep C အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပိုး ႏွင့္ ေသဆုံးသူ ဦးေရ ဟာ တႏွစ္ ကုိ ပွ်မ္းမွ် ၁၂, ၀၀၀ ရွိၿပီး၊ ကူးစက္သူ အသစ္ ဦးေရ က ေတာ့ တႏွစ္ ကုိ ၁၇, ၀၀၀၀ တုိးပြားလာေနတယ္လုိ႔ အေမရိကန္ ကူးစက္ေရာဂါတုိက္ဖ်က္ေရး ဗဟုိ ဌာန က ဆုိတယ္။ Hep C အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပိုး ကူးစက္ ခံစားေနရသူေတြရဲ႕ ၇၅ % ဟာ မိမိ တုိ႔ရဲ႕ အသည္းပ်က္စီးေနတာတာ ကုိ ေသခါနီး ခ်ိန္ထိ မသိရွိၾက၊ သတိ မထားမိၾကဘူးလုိ႔ အေမရိကန္ ဗဟုိ ေရာဂါထိမ္းခ်ဳပ္မႈ ႏွင့္ ကာကြယ္ေရး အဖြဲ႔- က ထုတ္ၿပန္တဲ့ သုေတသန စစ္တမ္းထဲ့ မွာ ေဖာ္ၿပထားတယ္။ ေရာဂါၿဖစ္ၿပီလုိ႔ သိရွိတဲ့ အခ်ိန္မွာ ကူးစက္ေရာဂါ ဟာ ကြ်မ္းသြားၿပီး၊ ကုသ လုိ႔ မရေတာ့ တဲ့ အဆင့္ ကုိ ေရာက္ရွိ သြားတက္ၾကတယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။
အေမရိကန္ ဗဟုိ ေရာဂါထိမ္းခ်ဳပ္မႈ ႏွင့္ ကာကြယ္ေရး အဖြဲ႔- CDC (Centers for Disease Control and Prevention) ႏွင့္ အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး တုိက္ဖ်က္ေရး အဖြဲ႔ က ေတာ့ ၁၉၄၅-၁၉၆၅ ၾကား မွာ ေမြးဖြားလာသူေတြ ဟာ အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး ကူးစက္ခံရမႈ၊ အသည္းပ်က္စီးမႈ အႏၱရာယ္မ်ားတာေၾကာင့္ ေသြးစစ္ စမ္းသပ္ခံယူၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းထားပါတယ္။
အေမရိကန္ အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး တုိက္ဖ်က္ေရး အဖြဲ႔ က အေမရိကန္ႏုိင္ငံသားမ်ား အသည္း ပ်က္ဆီးမႈ မရွိေအာင္၊ ေရွာင္သင့္သည့္ အခ်က္( ၅) ခ်က္ ကုိ ေထာက္ၿပထားတယ္။
 ၁) အရက္ အလြန္အကြ်ံ ေသာက္သုံးၿခင္း၊ (Drinking too much alcohol over time can be devastating to the liver.)
 ၂) အရက္နာ က်သည့္ အခါ Tylenol အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆး ကုိ ေသာက္သုံးၿခင္း၊ Tylenol တြင္ပါ၀င္သည့္ acetaminophen ဓာတ္တမ်ိဳး သည္ အသည္းကုိ ပ်က္စီးေစၿခင္း။ (Taking too much acetaminophen (main ingredient in Tylenol) can also hurt the liver.)
 ၃) စီပိုးသည္ မူးယစ္ေဆး၀ါးသုံးစြဲၿခင္း၊ လိင္ ဆက္ဆံၿခင္း၊ ေသြးနဲ႔ ကိုယ္တြင္း အရည္ကေန တဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ေရာဂါပိုး ၿပန္႔ပြားၿခင္း ရွိသလုိ၊ ေရာဂါကူးစက္ေနသည့္ မိခင္မ်ား မွ ေမြးဖြားလာသည့္ ခေလးငယ္မ်ား တြင္လည္း ေရာဂါပိုး ကူးစက္ၿပန္႔ပြားေစၿခင္း၊ (Birth to an HCV-infected mother, sex with infected partner, injecting drug use and other shared drug paraphernalia)
 ၄) အဟာရခ်ဳိ႔တဲ့ၿခင္း (သုိ႔) အဟာရ ၿပည့္ ၀ေစသည့္ အစားအစာမ်ား ကုိ လုံေလာက္စြာ မစားသုံးၿခင္း၊ (Not eating enough nutritious foods –malnutrition)
 ၅) အဆိပ္သင့္ အစားအစာ (သုိ႔) ဓာတုေဗဒ အဆိပ္သင့္ေနသည့္ အစားအစာမ်ား စားသုံးၿခင္း၊ အသည္းကုိ ပ်က္စီးေစသည့္ ေဆး၀ါးမ်ား မွီ၀ဲၿခင္း တုိ႔ ၿဖစ္တယ္။ (Eating poisonous wild mushrooms or taking a combination of medicines that do not interact properly can damage the liver and lead to liver disease. If caught early enough, a plan of action can be implemented to prevent further damage. Therefore, it’s important to contact your doctor if your body shows signs of liver damage.
ဒီထဲမွာ စိတ္၀င္စားဖုိ႔ ေကာင္းသည့္ အခ်က္က အေမရိကန္ အရက္ေသာက္သုံးသည့္ သူမ်ား အရက္နာက်လွ်င္ Tylenol အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆး ကုိ သုံးစြဲၿခင္း မွ သည္ အသည္းကင္ဆာၿဖစ္မႈ ပုိမုိမ်ားၿပားလာေန တယ္လုိ႔ အေမရိကန္ အသည္းကင္ဆာ တုိက္ဖ်က္ေရး အဖြဲ႔ၾကီးက ဆုိထားတယ္။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ တြင္ အသည္းပ်က္စီးမႈ ကုိ လူငယ္မ်ားတြင္ အမ်ားဆုံးေတြ႔ရွိရၿပီး၊ အရက္ေသာက္ၿပီး၊ Tylenol အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆး မေသာက္ရန္ လူငယ္မ်ားကုိ သတိေပး တုိက္တြန္းႏွဳိးေဆာ္မႈ ၿပဳထားတယ္။
ၿမန္မာ ႏွင့္ စီပုိး
၁၉၈၀ ပတ္၀န္းက်င္ကာ လ မွာ ၿမန္မာႏုိင္ငံ အ၀ွန္း မွာ အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး နဲ႔ ေသဆုံးမႈ ၊ စီပုိး ေရာဂါကူးစက္ၿပန္႔ပြားေနမႈ အၾကီး အအက်ယ္ ၿဖစ္ပြားခဲ့တယ္။ သုိ႔ေသာ္ ေရာဂါကူးစက္ၿပန္႔ပြားေနမႈကုိ အာဏာရွင္ ဦးေန၀င္း အစုိးရ လက္ထပ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန က လူထု က်န္းမာေရး အတြက္ အေရးေပၚ အေၿခအေန မေက်ညာ ခဲ့ပဲ ၊သတင္း အခ်က္အလက္မ်ားကုိ လည္း ဖုန္းကြယ္ခဲ့ၾကတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္ အဆင့္ အၿဖစ္ ႏုိင္ငံ အ၀ွန္း စီမံခ်က္ခ်ကာ ကူးစက္ေရာဂါတုိက္ဖ်က္ေရး ႏွင့္ ၾကိဳတင္ ကာကြယ္မႈ အစီအစဥ္ေတြ ကုိ လည္း မခ်မွတ္ခဲ့ၾကပါဘူး။ ယင္းကာလ မွစ၍ အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပိုးေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕ မွာ ေသဆုံးၿခင္း၊ တခ်ိဳ႔ မွာ ကူးစက္ေရာဂါ မ်ား ခႏၶာကုိယ္အတြင္း ငုတ္လွ်ဳိသြားၿခင္း၊ လူမႈ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ စီပုိး ကူးစက္ေရာဂါ ဆက္လက္ ၿပန္ႏွ႔ံေနၿခင္း မ်ား ရွိခဲ့တယ္။
ၿမန္မာ ႏုိင္ငံ မွာ ၁၉၆၀-၁၉၈၀ ၾကားမွာ ေမြးဖြားသည့္ သူမ်ား အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး ကူးစက္ခံရမႈ အႏၱရာယ္မ်ား တာေၾကာင့္ ေသြးစစ္ စမ္းသပ္မႈ ခံယူၾကဖုိ႔ ၿမန္မာႏုိင္ငံ လူထု က်န္းမာေရး ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္မႈ အၿငိမ္းစား ဆရာ၀န္ၾကီး ေဒါက္တာၿဖဴၿဖဴစုိး က တုိက္တြန္းအၾကံၿပဳခဲ့သလုိ ၊ ကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ ေရး သုေတသနၿပဳေနၾကသည့္ ၿပည္ပေရာက္ ၿမန္မာဆရာ၀န္ၾကီးမ်ား၊ ေဆးပညာရွင္မ်ား က လည္း တုိက္တြန္းထားပါတယ္။
ၿမန္မာ ႏုိင္ငံ မွာေတာ့ အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး ကူးစက္ေနသူ ဦးေရ ႏွဳန္းထား အတြက္ အစုိးရဆက္တုိင္း က စနစ္တက် သုေတသန စစ္တမ္း ၿပဳလုပ္ထားမႈ မရွိခဲ့သၿဖင့္ မွန္ကန္သည့္ အခ်က္အလက္ မ်ား ရရွိဖုိ႔ရန္ ႏွင့္ ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္ရန္ ခက္ခဲေနဆဲၿဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ဒီေရာဂါပုိး ကူးစပ္မႈ မ်ားတဲ့ ႏိုင္ငံ တႏုိင္ငံ အျဖစ္ ကမာၻ့ ကုလသမဂၢ က်မ္းမာေရးအဖြဲ႔ WHO ႏွင့္ အေမရိကန္ ဗဟုိ ေရာဂါထိမ္းခ်ဳပ္မႈ ႏွင့္ ကာကြယ္ေရး အဖြဲ႔- CDC (Centers for Disease Control and Prevention) က သတ္မွတ္ ထားပါသည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႔ အေၿခစုိက္ အစုိးရ မဟုတ္သည့္ အသည္းေရာဂါ ေစာင့္ၾကည့္ေရး အသင္း ရဲ႕ ဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္ အရ လူဦးေရ ရဲ႕ ၂ ရာခုိင္ႏွဳန္းက ေန ၅ ရာခုိင္ႏွဳန္းၾကားရွိတယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းထားတယ္။ ဆုိလုိတာ က လူဦးေရ ၁ သန္း က ေန ၃ သန္းနီးပါး အၾကား အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး ကူးစက္ေနတယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းထားတယ္။ သုေတသန ဆန္းစစ္ေလ့လာ မႈ ၿပဳလုပ္လုိ႔ မရတဲ့ ေ၀းလံတဲ့ ေဒသေတြ မွာ အခ်က္အလက္ေတြ ရရွိဖုိ႔ ခက္ခဲတာမုိ႔ ၊တကယ့္လက္ေတြ႔ မွာ အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး ကူးစက္ေနသူ ဦးေရ ဟာ ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္ထားတာတဲ့ ဦးေရထက္ ပုိမ်ားႏုိင္တယ္လုိ႔ ဆုိထားတယ္။ ဒါဟာ အင္မတန္ မွ ေၾကာက္မတ္ဖြယ္ေကာင္းတဲ့ ႏွဳန္းထားၿဖစ္ေနတယ္။
ၿမန္မာႏုိင္ငံ မွာ အသည္းကင္ဆာၿဖစ္ပြားမႈ ဘာေၾကာင့္ အၿမင့္ဆုံး တုိးပြားလာေနသလဲ? ။ ၿမန္မာႏုိင္ငံ လူထု က်န္းမာေရး ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္မႈ အၿငိမ္းစား ဆရာ၀န္ၾကီး ေဒါက္တာၿဖဴၿဖဴစုိး က အခုလုိ ေလ့လာဆန္းစစ္ သုံးသပ္ထားတယ္။
၁) အလုပ္လက္မဲ့ ႏွင့္ စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းမႈေၾကာင့္ အရက္ေသာက္သုံးမႈ တုိးပြားလာေနၿခင္း၊
၂) မူးယစ္ေဆး၀ါး သုံးစြဲမႈမ်ား မွတဆင့္ ကူးစက္ၿခင္း။ ( Exposure to others’ blood through shared needles or drug paraphernalia (even many years ago and even if it was only once) may be the source of hepatitis C infection.)
၃) အဟာရခ်ိဳ႔တဲ့ၿခင္း ႏွင့္ အဆိပ္သင့္သည့္ အစားအစာမ်ား စားသုံးေနရၿခင္း၊ (Not eating enough nutritious foods –malnutrition and Eating poisonous foods)
၄) အက်ဥ္းေထာင္ မ်ား ၊ေဆးရုံမ်ား၊ အလုပ္ရုံမ်ား၊ အားကစားရုံမ်ား တြင္ ထိေတြ႔မႈမ်ား ႏွင့္ ထိခုိက္ဒဏ္ရာ ရမႈမ်ား မွ တဆင့္ ကူးစက္ၿခင္း အၿပင္ ၊ တက္တုိး ထုိးၿခင္း၊ ေသြးလွဴၿခင္း၊ ေဆးထုိးအပ္မ်ား မွတဆင့္ လည္း ကူးစက္မႈ တုိးမ်ားေနၿခင္းမ်ား ကုိ ေတြ႔ရသည္။
• Blood transfusion, blood products (plasma, immune globulin, platelets, etc.) or organ transplant from infected donor.
• Exposure to infected blood through occupation, manicures, pedicures, piercings, tattoos, sports, sharing personal care items (razors, toothbrushes, etc.)
• Unsterile medical injections or poorly sterilized medical equipment
Although most medical facilities go to great lengths to be sure all equipment is sterilized, there have been reported cases of hepatitis C traced back to the use of reused or incompletely sterilized medical equipment.
၄) စီပုိး ေရာဂါကူးစက္ေနသည့္ မိခင္မ်ား မွ ေမြးဖြားလာေသ ာ ခေလးငယ္မ်ား တြင္လည္း ကူးစက္ ေရာဂါပိုး ၿပန္႔ပြားၿခင္း၊ (Birth to an HCV-infected mother)
၅) လိင္ ဆက္ဆံၿခင္း (sex with infected partner)၊ ေသြးနဲ႔ ကိုယ္တြင္း အရည္ကေန တဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ေရာဂါပိုး ၿပန္႔ပြားၿခင္း၊
၆) အစုိးရ မွ ထိေရာက္စြာ တုိက္ဖ်က္သည့္ အစီအစဥ္၊ လုပ္ငန္းခြင္ အတြင္း ကာကြယ္ေရးအစီအစဥ္ ႏွင့္ ပညာေပးမႈ အားနည္းၿခင္း
ရ) ဆင္းရဲမြဲေတၿခင္း၊
ဒီအခ်က္ေတြ ကုိလည္း ကုလသမဂၢ အပါအ၀င္၊ ႏုိင္ငံတကာ က သုေတသနၿပဳထားတဲ့ စစ္တမ္းေတြ ထဲမွာလည္း ေတြ႔ရတယ္။ ၿမန္မာႏုိင္ငံ မွာ ကူးစက္မႈ အေပၚ စိတ္၀င္စားဖုိ႔ ေကာင္းသည့္ အခ်က္က လုပ္ငန္းခြင္ ႏွင့္ ေဆးရုံမ်ားမွ တဆင့္ ကူးစက္လာၿခင္း၊ အက်ဥ္းေထာင္ခ်ခံခဲ့ ရတဲ့ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္သားမ်ား၊ အက်ဥ္းေထာင္ မွ ၿပန္လည္လြတ္ေၿမာက္လာခ်ိန္ တြင္ စီးပုိးမ်ား ကူးစက္မႈ ပုိမုိမ်ားၿပားသည့္ အေထာက္အထားမ်ား ခုိင္လုံစြာ ေတြ႔ရွိေနရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အက်ဥ္းေထာင္ေတြ၊ လုပ္ငန္းခြင္ေတြ ႏွင့္ ေဆးရုံေတြ ဟာ အင္မတန္ မွ ေၾကာက္စရာ ေကာင္းသည့္ ကူးစက္ေရာဂါၿပန္႔ပြား ေစသည့္ ပင္မ အရင္းအၿမစ္ တခုလုိၿဖစ္ေနတယ္။
အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး ကုိ ဘယ္လုိ တုိက္ဖ်က္ၾကမလဲ?။
လူထု က်န္းမာေရး ေစာက္ေရွာက္မႈ ဆရာ၀န္ၾကီး ေဒါက္တာ ၿဖဴၿဖဴစုိး က အခု လုိ အၾကံၿပဳထားတာေတြ႔ရတယ္။
1) (Diagnosis)- အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး ႏွင့္ အသည္း ပ်က္စီးမႈ ရွိမရွိ ၾကိဳတင္ သိရွိေစရန္ Liver Blood Test ၊ Liver Function Test ေသြးစစ္ဖုိ႔ ႏွင့္ ကူးစက္ ေရာဂါ အခ်က္ၿပသေကၤတ ေတြ ကုိ အစဥ္အၿမဲ သတိၿပဳၾကပါ။
2) (Treatment)- အသည္းေရာဂါ ဆရာ၀န္ၾကီးမ်ား ရဲ႕ လမ္းညႊန္မႈ အတုိင္း သာ ေဆး၀ါးကုသမႈ ကုိ ခံယူပါ။
3) ( Support)- အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး ကုိ တႏုိင္ငံ လုံ အတုိင္းအတာ ၿဖင့္ အစုိးရ မွ ထိေရာက္စြာ တုိက္ဖ်က္သည့္ အစီအစဥ္မ်ား ၊ ပညာေပးမႈ အစီအစဥ္မ်ား၊ သုေတသန စစ္တမ္းမ်ား ေကာက္ခံမႈမ်ား ကုိ စနစ္တက် ထိေရာက္စြာ ၿပဳလုပ္ေပးသင့္တယ္လုိ႔ အဆုိၿပဳထားတယ္။
အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး ကုိ တုိက္ဖ်က္ရာ မွာ လူထု က်န္းမာေရး အက်ိဳး ကုိ ေရွ႔ရွဳ႔ ၿပီး-
၁) ေစ်းကြက္တြင္ လူထု အား အဆိပ္သင့္သည့္ အစားအစာမ်ား ေရာင္းခ်ေနၿခင္း ကုိ အလ်င္အၿမန္္ တားၿမစ္ပိတ္ပင္ အေရးယူသင့္တယ္။
၂) လုပ္ငန္းခြင္မ်ား၊ေဆးရုံမ်ား၊အက်ဥ္ေထာင္မ်ား တြင္ အသည္းေရာင္ အသားဝါ စီပုိး ကူးစက္ၿပန္႔ပြားမႈမရွိရန္ ထိမ္းခ်ဳပ္သည့္ အစီအစဥ္မ်ား၊ ကာကြယ္ေရး ပညာေပးသည့္ အစီအစဥ္မ်ား ထားရွိသင့္သည္။
၃) လူေနမႈ ပုံစံ ( Life Style) ကုိ ေၿပာင္းလဲေစသည့္ ပညာေပး အစီအစဥ္ မ်ားကုိ ေဆာင္ရြက္ ၿခင္း။
ဥပမာ- အရက္ အလြန္အကြ်ံ ေသာက္မႈ အေလ့အထ၊ သန္႔စင္ေသာ ေရ ကုိ ေသာက္သုံးမႈနည္းပါးေနၿခင္း အေလ့အထ၊ အစားအေသာက္မ်ား၌ ဆီမ်ား အလြန္အကြ်ံ သုံးစြဲ ခ်က္ၿပဳတ္ ၿခင္း အေလ့အထ ေတြ ကုိ ေၿပာင္းလဲဖုိ႔ လုိတယ္လုိ႔ အၾကံၿပဳထားပါတယ္။
(ဒီေဆာင္ပါးကုိ အသည္းကင္ဆာ ေရာဂါ ႏွင့္ ရုတ္တရက္ ကြယ္လြန္သြားေသာ ခ်စ္သူငယ္ခ်င္း သာေက်ာ္ေမာင္ အတြက္ ရည္စူး၍ ေရးသားခဲ့ပါသည္။ ေဆာင္ပါးတြင္ The American Liver Foundation, CDC- Centers for Disease Control and Prevention , ႏွင့္ National Medical Association မွ အခ်က္အလက္မ်ား ကုိ ကုိးကား ေဖာ္ၿပထားသည္။)
(Ref: ကုိးကား)
Interview with Dr Phyu Phyu Soe
အေမရိကန္ ဗဟုိ ေရာဂါထိမ္းခ်ဳပ္မႈ ႏွင့္ ကာကြယ္ေရး အဖြဲ႔- CDC (Centers for Disease Control and Prevention)
The American Liver Foundation,
Hepatitis C Statistics, National Medical Association
Hepatitis C by the Numbers: Facts, Stats, & You
Hepatitis research to be conducted nationwide in February
5 Foods Hurting The Liver
HEPATITIS C PROGRAM

Friday, October 28, 2016

ၿမစ္၀ ကြ်န္း ေပၚ လူေနမႈ အပုိင္း (၃) - Employment in Delta Region


ဒီတေခါက္ ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚ ရြာေတြ သြားလည္ေတာ့ ရြာမွာ လူစုံ၊တက္စုံ မေတြ႔ရေတာ့ဘူး။ ဘယ္သူက ေတာ့ ရန္ကုန္မွာ အိမ္ကူတုိ႔၊ လုိင္သာယာ စက္ရုံးၾကီးေတြ မွာ အလုပ္သမား အၿဖစ္တုိ႔။ တခ်ဳ႔ိ ရြာသားေတြ ဆုိ ဘယ္သူကေတာ့ ထုိင္းႏုိင္ငံမွာ ၊ ဘယ္သူကေတာ့ မေလးရွားႏုိင္ငံ၊ ဘယ္သူကေတာ့ စကၤာပူ ႏုိင္ငံေတြ မွာ အလုပ္သြားလုပ္ၾကတယ္ဆုိပဲ။ အဘူဒါဘီ ႏွင့္ အေရွ႔ အလယ္ပုိင္းႏုိင္ငံ ေတြ ေတာင္ ပါေသးတယ္။ တခ်ိဳ႔ ဆုိ ရြာက ထြက္သြားၿပီး က တည္း က ၿပန္ေရာက္မလာၾကေတာ့တဲ့ သူေတြ အေၾကာင္းလည္း ၾကားရတယ္။ ရြာေတြ မွာ ေက်ာင္းဆရာ၊ ဆရာမ ေတြေတာင္ ရွားလာေနတယ္။ရြာ မွာ က ကေလးေတြရယ္၊ ဘုန္းၾကီးေတြရယ္၊ သက္ၾကီးရြယ္အုိေတြ ပဲ ေတြ႔ရတယ္။ 

ရြာသူေတြ ေတာင္ ေတြ႔ရ ခဲတယ္။ ဒလ-ဗ်ာပုံ-ဘုိကေလး လမ္းမၾကီးေတြ မွာ ေခါင္းေပၚရြဲ႔ ေက်ာက္သယ္၊ ေၿမတူး လုပ္ေနၾကတာ က လမ္းေဘး တဖက္ တခ်ပ္ ရြာေတြ က အမ်ိဳးသမီးေတြ။ ဘ၀ ကုိ အံတု ရုန္းကန္ ေနၾကတယ္။ ေန႔စဥ္တက္ေနတဲ့ ကုန္ေစ်းႏွဳန္းေတြ ေၾကာင့္ ရြာ မွာ စပါးစုိက္၊ ေတာင္သူ လုပ္ယုံနဲ႔ မိသားစု စား၀တ္ေနေရး ကုိ မေၿဖရွင္းႏုိင္ၾကေတာ့ ဘူး။ ရရာ အလုပ္ကုိ ၀င္လုပ္ေနၾကရတယ္။ တခ်ိဳ႔ဆုိ ခႏၶာကုိယ္ရင္းၿပီး အလုပ္ လုပ္စားေနရတဲ့ ဘ၀ေတြ။ အလုပ္အကုိင္ ဆုိတာ အတိအက်မရွိဘူး။ ရာသီေပၚ အလုပ္ေတြ က မ်ားတယ္။

တခ်ိဳ႔ က ၿမိဳ႔ ၿပ မွာ အဆင္ေၿပမယ္ဆုိၿပီး လယ္ေတြ၊ ယာေတြ ေရာင္းၿပီး သြားၾကတယ္။ အလုပ္မရွိေတာ့ ၿပန္စရာ အိမ္မရွိ ၿမိဳ႔ၿပ မွာ က်ဴးေက်ာ္ဘ၀ ေရာက္သြားၾကတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈက နက္သထက္နက္လာ ေနပါတယ္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈနဲ႔ လူလံုးမလွျဖစ္ရတာက တုိက္႐ိုက္ဆက္စပ္ေနတယ္ဆုိတာ အထူး ေျပာစရာမလိုေတာ့ပါ။

ဒီေနရာ မွာ အေတြးတခု၀င္လာတယ္။ ထုိင္းႏုိင္ငံ မွာ စူနာမီ သဘာ၀ေဘးအႏၱာရယ္ က်ေရာက္ၿပီး၊ ဖူးခတ္ ၿမိဳ႔ၾကီး ဟာ တဟုန္ထုိး တုိးတက္လာတယ္။ ၿမန္မာ ၿပည္ မွာ နာဂစ္၀င္ၿပီးေတာ့ ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚ ဟာ ဒုံရင္း က ဒုံရင္းပဲ။ ပုိၿပီးဆုိးရြား လာတာေတာင္ ေတြ႔ရတယ္။

ၿမန္မာၿပည္ မွာ အခြန္ေကာက္ခံ တဲ့ တုိးဂိတ္ အေဆာက္အအုံေတြ ဟာ တႏွစ္တႏွစ္ ၾကီးလာေပမဲ့၊ ေခါင္းေပၚရြဲ႔ ေက်ာက္သယ္၊ ေၿမတူး လုပ္ေနၾကတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ဘ၀ က ဒုံရင္း က ဒုံရင္းပဲ။ လမ္းေတြ က ပုိဆုိးလာသလုိ၊ အမႈိက္ေတြ က လည္း ပုိမ်ားလာတာေတြ႔ ရတယ္။ ေခါင္းေပၚ ရြဲ႔ ေက်ာက္သယ္၊ ေၿမတူး လမ္းေတြ ခင္းေပး၊ ၾကမ္းတမ္းစြာလုပ္ကုိင္ခဲ့ၾကတဲ့ ဒီအမ်ိဳးသမီးေတြ ေၾကာင့္ ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚ မွာ လမ္းမၾကီးေတြ ၿဖစ္လာခဲ့တာ။

လမ္းမၾကီးေတြ ေဖာက္လုပ္ေတာ့၊ သူတုိ႔ မွာ ဘ၀ လုံၿခံဳမႈ မရရွိခဲ့ဘူး၊ အာမခံခ်က္ေတြ မရရွိခဲ့ဘူး။ သူတုိ႔ မွာ အလုပ္သမားနဲ႔ တူတဲ့ ယူနီေဖာင္း၀တ္စုံေလးေတာင္ မရွိရွာဘူး။

သူတုိ႔ကုိ ေက်းဇူးတင္ရမဲ့ အစား၊ တုိးဂိတ္ေတြ ပုိင္၊ ကြ်န္လုိ ဆက္ဆံခဲ့ၾကၿပီး ကုိယ့္ အက်ိဳးစီးပြားတခုတည္းကုိ သာ ၾကည့္ခဲ့ၾကတဲ့ ခရုိနီေတြ ကုိ တခ်ိဳ႔ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြႏွင့္ အစုိးရဆက္တုိင္း က အေရးေပးဆက္ဆံၿပီး၊ ေက်းဇူးတင္ေနၾကလုိ႔ ၀မ္းနည္းမိတယ္။
အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလမ္းေတြ နည္းပါးေနလုိ႔ ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚ မွာ ဘုန္းၾကီးေတြ ေပါလာတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ဘ၀ ပုိနိမ့္က်လာတယ္။ ထုတ္လုပ္မႈ စြမ္းအားေလ်ာ့က်သြားတယ္။ က်ဴးေက်ာ္ေတြ ပုိမ်ားလာတယ္။ အလုပ္အကုိင္ ဟာ ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚေဒသရဲ႔ မွာ အဓိက ေၿဖရွင္းရမည့္ ၿပႆနာ ၿဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။

အခုတင္ျပေနတာက ျမစ္ဝ ကြၽန္းေပၚက ျပည္သူေတြရင္ဆုိင္ ေနရတဲ့ အေျခအေနျဖစ္ပါတယ္။ က်န္တဲ့ျပည္နယ္ေတြ၊ တုိင္း ေဒသႀကီးေတြမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတာ ေတြ မပါေသးပါဘူး။ တစ္ႏုိင္ငံလံုး အတုိင္းအတာနဲ႔ဆုိရင္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံသားေတြ ဘယ္ေလာက္ ရုန္းကန္ေနရသလဲဆုိတာကို ခန္႔မွန္းၾကည့္လို႔ရပါတယ္။

ၿမစ္၀ ကြ်န္း ေပၚ လူေနမႈ အပုိင္း (၂) - Health in Delta Region

ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚ ရြာ ေတြ မွာ တႏုိင္ ေမြးၿမဴေရးလုပ္ၾကတယ္။ ၀က္ေမြး၊ ၾကက္ေမြး ၊ ဘဲေမြး။ ရြာ ကုိ ဧည့္သည္ ေတြ လာရင္ ခ်က္စား၊ ေပၚစားၾက၊ တခ်ိဳ႔ က ၿမိဳ႔ေပၚ ကုိ ေရာင္းစားၾက အပုိေငြ စုေဆာင္းေလ့ရွိတယ္။ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚ ဆိုတာ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ စပါးထြက္ တဲ့ ဗဟိုခ်က္မ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆန္စပါး၊ ဖြဲႏု ေပၚတယ္။ တရိစာၦန္ေတြ ရဲ႕ အစားအစာ အတြက္ လည္း အဆင္ေၿပတယ္။ အရင္ က ေတာ့ ဆန္စပါး စုိက္တဲ့ေနရာ မွာ မိရုိးဖလာ ကြ်ဲ၊ ႏြားေတြ နဲ႔ လယ္ထြန္ၾကတယ္။

အခုေတာ့ ဒီလုိမဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ကြ်ဲေတြ၊ ႏြားေတြ ရြာ မွာ ရွားလာၾကၿပီး။ ကြ်ဲ၊ ႏြား ေနရာ မွာ စက္ေတြနဲ႔ စုိက္လာၾကတယ္။ နားဂစ္ အၿပီး ဆားငံရည္ ၀င္လာေတာ့ လယ္ေတြ၊ ႏုံးေၿမေတြ ဟာ ပ်က္စီးမႈေတြၿဖစ္လာတယ္။ ဒီေတာ့ စပါး အထြက္တုိးေအာင္ ဓာတ္ေၿမၾသဇာ၊ ပုိးသတ္ေဆး ပုိသုံးလာၾကရေတာ့တယ္။ ပုိးသတ္ေဆးေတြ သုံးေတာ့ ရြာ က ကြ်ဲ၊ ႏြားေတြ အတြက္ စားက်က္ရွားလာတယ္။ သားငါး၊ ပုဇြန္ေတြ ရွားလာတယ္။ လူေတာင္ ကြ်ဲပုခုံးထ အလုပ္လုပ္တာေတာင္ မိသားစု စား၀တ္ေနေရး အတြက္ အႏုိင္ႏုိင္ ၊ကြ်ဲႏြားေတြ အတြက္ ရွာေဖြေကြ်းဖုိ႔ က အခက္အခဲေတြ ၿဖစ္လာလုိ႔ ေနာက္ဆုံးေတာ့ ေရာင္းစားၾကရေတာ့တယ္။ မႏွစ္ က ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚ ၿပန္ေရာက္ေတာ့ ကြ်ဲ ေလးေကာင္ရွိတဲ့ အိမ္ မွာ အခု ကြ်ဲတေကာင္ မွေတာင္မေတြ႔ရေတာ့ဘူး။

ရြာေတြ မွာ ဆန္စပါး စုိက္တဲ့ အခါ စပါးပိုးမက်ေအာင္ ပိုးသတ္ေဆးေတြသံုး၊ အထြက္ ေကာင္းေအာင္ ဓာတ္ေျမဩဇာ ေတြကိုသံုးၾကတယ္။ ပုိးသတ္ေဆး၊ ဓာတု ေဗဒပစၥည္းေတြကို သံုးစြဲရတာ ေၾကာင့္ ထြက္လာတဲ့ စပါးနဲ႔ဆန္ ဟာ သဘာဝအတိုင္းမဟုတ္ ေတာ့ပါဘူး။ ဓာတုဓာတ္သင့္ေန တဲ့ ဆန္ေတြျဖစ္ေနပါတယ္။ စပါး ကို အခြံခြၽတ္ရာက ရလာတဲ့ဖြဲႏု ကုိ ကြ်ဲေကြ်းရင္ ကြ်ဲ အဆိပ္သင့္၊ ၀က္ေကြ်းရင္ ၀က္အဆိပ္သင့္ပဲ။

လူေတြ လည္း အဆိပ္သင့္ေနတဲ့ ဆန္စပါး စားၾကရေတာ့၊ ေရာဂါေတြ ထူေၿပာလာတယ္။ ေမြးလာတဲ့ ခေလးေတြ ဆုိရင္ နား ထင္မွာ ဘုႀကီးနဲ႔ ေမြးလာတာတို႔၊ မ်က္စိက အဆမတန္ျပဴးထြက္ေန တာတုိ႔၊ မ်က္ႏွာက ရြဲ႕ေစာင္းေန တာတို႔ အစရွိသျဖင့္ ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚ က ရြာေတြ မွာ က်န္းမာေရး ထိခုိက္ပ်က္စီးမႈေတြ ၿဖစ္လာေနတယ္။

မိခင္ေတြ ဟာ ဓာတုေဗဒဓာတ္သင့္ေန တဲ့ ဆန္ေတြကို ေရရွည္စြဲစားသံုး လာရတာရယ္၊ ဓာတု အဆိပ္သင့္ ပတ္၀န္း က်င္မွာ ၾကီးၿပင္း လာၾကတာေတြရယ္၊ ေၾကာင့္ လုိ႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ၾကပါတယ္။ စပါးစုိက္ခ်ိန္ ဆုိ ၿမစ္ေရ၊ ေခ်ာင္းေရ ၊ ကန္ေတြ မွာလည္း အဆိပ္သင့္လာတယ္။

ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚ က ေတာင္သူဦးၾကီးေတြ ဟာ အမ်ားအားၿဖင့္ ဆင္းရဲၾကတယ္။ စပါးေဈးႏႈန္းဟာ အၿမဲတမ္းေကာင္းမေနတဲ့အတြက္ စပါးအထြက္မေကာင္းတဲ့ ႏွစ္ေတြမွာဆုိရင္ လယ္သမားခမ်ာ အ႐ႈံး နဲ႔ရင္ဆုိင္ရပါတယ္။ ေခ်းေငြကို ျပန္မဆပ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ေငြျပန္ မဆပ္ႏုိင္ေတာ့ အာဏာပိုင္မ်ားနဲ႔ ထိပ္တုိက္ေတြ႕ရျပန္ပါတယ္။ ေတာင္သူလယ္သမားေတြ လယ္ေတြ ဆုံးရွဳံးၾကတယ္။ ဒီေတာ့ လယ္ယာေၿမေတြ မဆုံးရွဳံးေအာင္ အထြက္တုိး ေအာင္စုိက္ၾကရတဲ့ ပုိးသတ္ေဆး၊ ဓာတု ေဗဒပစၥည္းေတြကို သုံးစြဲၾကရလုိ႔ လူထု က်န္းမာေရး အတြက္ ဆုိးက်ိဴးရလာဒ္ေတြ ခံစားေနရတယ္။

ရြာလမ္းအတုိင္း သြားရင္ ရြာအလယ္ မွာ ဘုန္ၾကီးေက်ာင္းရွိတယ္။ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းရဲ႕ သက္တမ္း က ႏွစ္ ၁၀၀ ေက်ာ္ ၿပီ။ လြန္ခဲ့ တဲ့ ႏွစ္ ၁၀၀ ေက်ာ္ ၊ ဦးဖုိးကြန္း ဆုိသူ က ကြ်န္းတုိင္ၾကီးေတြ နဲ႔ ေဆာက္ထားခဲ့တာ။ ရြာ က လူေတြ ဆင္းရဲလာတာက တေၾကာင္း၊ နားဂစ္ က ေမႊခံရတာေတြ ေၾကာင့္ ကြ်န္းတုိင္ေတြ နဲ႔ ေဆာက္ထားတဲ့ ရြာဦးဘုန္းၾကီးေက်ာင္းလဲ ယဲ့ယုိင္လုိ႔ေနၿပီ။

ဒီေန႔ ဘုန္ၾကီးေက်ာင္း မွာ လူ ေၿပာမ်ား၊ ေရပန္းစားၿပီး ရြာသားေတြ တီးတီးတြတ္တြက္ေၿပာေနၾကတာ က ရြာ က ကာလသားၾကီး ခ်က္စူ ရဲ႕ ၀က္မ ၾကီး နဲ႔ ၀က္ကေလး ငါးေကာင္ ေသဆုံးသြားတဲ့သတင္း။ အေၾကာင္း က ေတာ့ ဓာတုဓာတ္သင့္ေန တဲ့ ဖြဲႏု ကုိ ၀က္ေတြ ကုိ ေကြ်းလုိက္မိေတာ့၊ ၀က္မၾကီးနဲ႔ ၀က္ကေလး ေတြ အားလုံး ေသဆုံးသြားၾကတာဆုိပဲ။ ၀က္ ကေလးေတြ ေမြးလာ လုိ႔ စီးပြားၿဖစ္ေတာ့မယ္၊ ၾကီးပြားေတာ့ မယ္ လုိ႔ စိတ္ကူးေတြယဥ္ခဲ့တဲ့ ခ်က္စူ က ေတာ့ ေသသြားတဲ့ ၀က္ကေလးေတြ ၾကည့္ ၿပီး ေငးငုိင္ေနေလရဲ႔။

ၿမစ္၀ ကြ်န္း ေပၚ လူေနမႈ အပုိင္း (၁) -Logistics in Delta region


က်ဳပ္ ငယ္ငယ္ ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚ မွာ ၾကီးၿပင္းလာတဲ့ သူ၊ မိခင္ ၾကီး ေခါင္းခ်သြားခဲ့တာ ဆုိေတာ့ သံေယာဇဥ္ရွိတယ္။ ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚသားေတြ လယ္လုပ္၊ယာလုပ္ေတာ့ က်န္းမာတယ္၊ ထြားၾကိဳင္တယ္။ ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚ မွာ သား၊ငါးေပၚတယ္။ လက္ညိဳးညႊန္ရာ အုန္းပင္၊ဓနိပင္ေတြ ေပၚတယ္။ ဒါက လြန္ခဲ့ ႏွစ္ ၃၀ ေက်ာ္ က ။

အခု ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚေဒသေတြ မွာ သား၊ငါးရွားလာတယ္။ အုန္းသီး မထြက္သေလာက္ၿဖစ္ေနတယ္။ အုန္သီးရွားလာရတာ က တြက္ေခ်မကုိက္လုိ႔ အုန္းပင္ေတြကုိ ဂရုမစုိက္ႏုိင္၊ နာဂစ္ကလည္း ေမြခံရေတာ့ ရွားလာရတာ။ သား၊ငါး က လည္း လုိင္စင္ရွိ မွ ဖမ္းလုိ႔ရ ၊ ဒါ့အၿပင္ ပုိးသတ္ေဆး ဒဏ္၊ ဘတ္တရီ ဒဏ္ေတြ ေၾကာင့္ ရွား လာရေတာ့ တယ္။

ၿမစ္ဝကြၽန္းေပၚက ထြက္ တဲ့ အုန္းသီးကို ေဒသခံေတြက ရန္ကုန္ကို တင္ေရာင္းၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔ကိုယ္တိုင္ ရန္ကုန္ကိုမသြားႏုိင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အုန္းသီးလာ ေကာက္တဲ့ ပြဲစားမ်ားကေနတစ္ ဆင့္သာ ေရာင္းရပါတယ္။ အုန္း ပင္ပိုင္ရွင္ေတြ ရွင္းျပတဲ့အတုိင္း ဆုိရင္ တကယ္တမ္းမွာေတာ့ အုန္းသီးေရာင္းလိုက္တဲ့ အုန္းပိုင္ ရွင္ဟာ ေလာက္ေလာက္လားလား အျမတ္အစြန္း မရဘူးလို႔ သိရပါတယ္။ အုန္းတက္ သမား၊ အုန္းပင္ၿပဳစု ေပးတဲ့ ၀န္ေဆာင္မႈ က လဲ ၾကီးၿမင့္လာတယ္။
ေက်းရြာေတြ မွာ ရွားပါးလွတဲ့ အုန္းတက္ သမားေတြ ကုိ ေပးအၿပီး၊ သူတုိ႔က ပြဲစားကို ေရာင္းတဲ့အခါမွာ အလံုးလွတဲ့ အုန္းသီးတစ္လံုးအတြက္ ၈၅ က်ပ္သာရတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အဲဒီ မွာ ပြဲစားက အုန္းသီးကို ရန္ကုန္ အေရာက္တင္ဖို႔အတြက္ ေမာ္ ေတာ္နဲ႔ သယ္ယူရပါတယ္။ ရန္ကုန္က ပြဲ႐ံုေတြကို ျပန္သြင္းပါ တယ္။ တစ္ခါပြဲ႐ံုေတြကေန လက္ လီလက္ကားေရာင္းခ်တဲ့သူေတြ ဆီ ေရာက္ပါတယ္။ ရန္ကုန္ ေရာက္တဲ့အခါမွာ အရည္ေသာက္ အုန္းသီးစိမ္းတစ္လံုးရဲ႕ တန္ဖိုး ဟာ က်ပ္ ၅၀၀ ျဖစ္သြားပါၿပီ။
အဲဒီေတာ့ စားသံုးသူက အုန္းစိမ္းရည္ေသာက္ခ်င္တယ္ဆုိရင္ အုန္းသီးတစ္လံုးကို က်ပ္ ၅၀၀ ေပးဝယ္ရပါေတာ့တယ္။ လူထု က အုန္းရည္ မေသာက္ႏုိင္ေတာ့ ဘူး။ အုန္ရည္ က အရက္ထက္ ပုိေစ်းၾကီးေနတယ္။

ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရးအျမင္နဲ႔ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဒီလိုအေျခအေန ဟာ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္ထိုက္တဲ့ အေျခအေနပါ။
မူရင္းအုန္းသီး ထြက္တဲ့ေနရာကေန ေနာက္ဆံုး စားသံုးသူလက္ထဲေရာက္တဲ့ အထိသယ္ယူပို႔ေဆာင္ရတဲ့ စရိတ္စကေၾကာင့္ ဒီလိုျဖစ္ရတယ္ ဆိုတာကို ျမင္ရပါတယ္။

ကုန္ပစၥည္းတင္ပို႔သယ္ယူဖို႔ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးအေျခခံ အေဆာက္အအံု ေခတ္မမီတာ၊ မေခ်ာေမြ႕တာ၊ ကား၊ သေဘၤာအစရွိတဲ့ ယာဥ္၊ရထားမ်ားအတြက္ သံုးစြဲရတဲ့ စက္သံုးဆီေဈးႏႈန္း ႀကီးျမင့္တာေတြက အုန္းသီးကို ေဈးတက္ေစတဲ့ မူလအေျခခံ အေၾကာင္းတရားေတြျဖစ္ပါတယ္။
ဒီၾကားထဲမွာ အုန္းသီးေတြတင္လာတဲ့ ေမာ္ေတာ္ဘုတ္ကို အာဏာပိုင္တခ်ိဳ႕က ဘာဘာညာညာအေၾကာင္းျပၿပီး ေငြေတာင္းခံတဲ့ ကိစၥမ်ိဳးေတြ မပါေသးပါဘူး။


Tuesday, October 25, 2016

Résumé

Résumé ဆုိတာ ၿပင္သစ္ စကားလုံး။ သူ႔ရဲ႔ အဓိပၸါယ္က ေနာက္ခံအေၾကာင္း ႏွင့္ ကြ်မ္းက်င္မႈမ်ား လုိ႔ ဆုိတယ္။ Résumé ကုိ အလုပ္ေလ်ာက္တဲ့ေနရာ မွာ သုံးေလ့ရွိတယ္။ ၁၉၈၀ ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္ က အေမရိကန္ တကၠသုိလ္ေတြ မွာ ဘြဲ႔ ရခါနီး ပညာ သင္ၾကားတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြကုိ Business Writing ဆုိတဲ့ အဂၤလိပ္စာ အတန္းေတြ မွာ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ သင္ၾကားေပးလာတာကုိ သတိထားမိတယ္။

ေက်ာင္းသားေတြ အလုပ္အကုိင္ေလွ်ာက္တဲ့ အခါ ၊ အလုပ္အကုိင္ ရွာေဖြ တဲ့ အခါ ဘယ္လုိ ေရးသင့္ သလဲ ဆုိတာ သင္ၾကားေပးေလ့ရွိတယ္။ ႏုိင္ငံတကာ နဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ အလုပ္အကုိင္ ေတြ ကုိ ရွာေဖြရာ မွာ ပဲၿဖစ္ၿဖစ္ ၊ ကမၻာေက်ာ္ ကုမၸဏီေတြ မွာ အလုပ္အကုိင္ ေလွ်ာက္တဲ့ အခါ မွာပဲၿဖစ္ၿဖစ္ ေလွ်ာက္တဲ့ အလုပ္အကုိင္နဲ႔ ကုိက္ညီသည့္ မိမိရဲ႕ Résumé တခုေတာ့ ရွိဖုိ႔လုိတယ္။ ဒီလုိ Résumé ေရးသားတဲ့ အခါ “Honor System” ပဲ။ ေနာက္ခံအေၾကာင္း ႏွင့္ ကြ်မ္းက်င္မႈမ်ား ကုိ မိမိၾကိဳက္သလုိ ေရးလုိ႔ရတယ္။

Résumé ထဲမွာ ဘယ္လုိပဲ ထည့္ေရးေရး မွန္ကန္မႈ ရွိမရွိ၊ ရုိးသားမႈ ရွိမရွိက လုပ္ငန္းခြင္ မွာ အေၿဖေပၚေတာ့တာပဲ။ ႏုိင္ငံတကာ မွာေတာ့ Trust ဆုိတဲ့ ယုံၾကည္မႈ က လုပ္ငန္းခြင္ လူမႈဆက္ဆံေရး မွာ အဓိက အက်ဆုံးပဲ။

လုပ္ငန္းခြင္ေရာက္ရင္ ညာလုိ႔၊ လိမ္လုိ႔ မရဘူး။ အစားေကာင္းေကာင္း မစားရင္ ၊ စားေကာင္းေသာက္ဖြယ္ေတြ အေၾကာင္းမသိသလုိ၊ မ၀တ္ဘူး မစားဘူးဆုိရင္လည္း မ၀တ္တက္ မစားတက္ဘူးဆုိတဲ့ အတုိင္း၊ အလုပ္ အေတြ႔အၾကံဳ တကယ္ မရွိရင္လည္း လုပ္ငန္းခြင္မွာ ေရရွည္မွာ လိမ္ညာလုိ႔ မရေအာင္ၿဖစ္ေတာ့တာပဲ။

ႏုိင္ငံေရး ေလာက မွာ လိမ္ညာ မိရင္ေတာ့ တုိင္းၿပည္ ပါ ထိခုိက္နစ္နာတက္တယ္။

ကမၻာ အႏွ႔ံ ရင္းႏွီးၿမဳပ္ႏွံ လုပ္ကုိင္ေနၾကတဲ့ ကုမၸဏီၾကီးေတြ က အလုပ္သမားေတြ ကုိ ရွာေဖြ ငွားရမ္းတဲ့ အခါ hands-on experience လုိ႔ ေခၚတဲ့ လက္ေတြ႔ ကြ်မ္းက်င္ မႈ ရွိတဲ့ သူေတြ ကုိ ပုိမုိႏွစ္သက္ၾကတယ္။ ဘယ္ တကၠသုိလ္ေက်ာင္းၾကီးေတြ က ၿပီးလုိ႔၊ ဘယ္သူနဲ႔ သိလုိ႔ ဆုိတာ ထက္ သ႔ူ မွာ အသိအမွတ္ၿပဳ လုိင္စင္ ရွိမရွိ ၊ သူတုိ႔ မွာ သက္ဆုိင္ရာ နယ္ပယ္ မွာ လက္ေတြ႔ ကြ်မ္းက်င္ မႈ ရွိမရွိ အေပၚ ပုိစဥ္းစားတယ္။
အေမရိကန္ ေကာ္ပုိေရးရွင္းၾကီးေတြ မွာ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ ေနၾကတဲ့ CEO လုိ႔ ေခၚတဲ့ အၾကီးအကဲ အမ်ားစု ဟာ PhD ေက်ာင္းဆင္းေတြ မရွိသေလာက္ပဲ။ အေမရိကန္ သမၼတ ေတြ ဟာ လည္း PhD ေက်ာင္းဆင္းေတြ မဟုတ္ၾကပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔ ေတြ မွာ ေတာ့ သက္ဆုိင္ရာ နယ္ပယ္ေတြ မွာ လက္ေတြ႔ ကြ်မ္းက်င္ မႈ ရွိၾကတယ္။

တကယ္ေတာ့ ဘယ္သူ က သမၼတ ၿဖစ္ၿဖစ္ ၊ ဘယ္သူ က အစုိးရ ၿဖစ္ၿဖစ္ ၊ လူထုက လက္ခံၿပီး၊ လူထု ကုိ အက်ိဳးၿပဳလုပ္ေဆာင္မဲ့ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ ဆုံၿဖတ္ခ်က္ေတြ ကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ လုပ္ေဆာင္ေပးရမဲ့သူေတြ ကေတာ့ နယ္ပယ္အသီးသီး က ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ပညာရွင္မ်ား (Technocrats) ေတြသာ ၿဖစ္တယ္။ ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ပညာရွင္မ်ား ဆုိရာမွာ နယ္ပယ္ အသီးသီးက အတက္ပညာ၊ နည္းပညာပုိင္းမွာ တကယ္ လက္ေတြ႔ ကြ်မ္းကြ်မ္းက်င္က်င္ အေတြ႔အၾကဳံ ရွိၾကတဲ့ သူေတြကုိသာ ဆုိလုိတာၿဖစ္တယ္။

အသိပညာရွိေသာ္ လည္း လက္ေတြ႔ အေတြ႔အၾကံဳမရွိတဲ့ တုံးေနတဲ့ဓားေတြလုိ မၿဖစ္ဖုိ႔ေတာ့ လုိတယ္။ လက္ေတြ႔ အေတြ႔အၾကဳံမရွိတဲ့ အသိပညာ ဟာ ဆား မပါတဲ့ ဟင္းလုိပဲ ၿဖစ္ေန မွာပဲ။ ဖြ႔ံၿဖိဳးတုိးတက္ေနပါတယ္ဆုိတဲ့ တုိင္းၿပည္ေတြ မွာေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ႏွင့္ ေကာ္ပုိေရးရွင္းၾကီးေတြထဲ မွာ တကယ္လက္ေတြ႔ အေတြ႔အၾကဳံ ရွိတဲ့ သူမ်ားကုိ သာ အသုံးခ်တာ ေတြ႔ရတယ္။ Hands on experience လုိ႔ေခၚဆုိတဲ့ ေခတ္ က ေပါက္ဖြား လာတဲ့ လက္ေတြ႔ ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ပညာရွင္သစ္ေတြ၊ ၿပည္တြင္း၊ ၿပည္ပ က ႏုိင္ငံတကာ အေတြ႔အၾကံဳ ရွိသူေတြ နဲ႔ အစားထုိး လာတာေတြ ကုိ ေတြ႔လာရတယ္။

ယေန႔ ေခတ္ၾကီး မွာ လူသားေတြဟာ အစုိးရေတြထက္ လူထုကုိ ပုိမုိ အက်ိဳးၿပဳလုပ္ငန္းေတြ ေဆာင္ရြက္ ေပးႏုိင္ၾကတယ္ လုိ႔ေတာင္ ကမၻာၾကီးက အသိအမွတ္ၿပဳ ၿခင္းခံလာရတယ္။ ကမၻာ့လူသားေတြ ကုိ အက်ိဳးၿပဳခဲ့တဲ့ မုိက္ကရုိေဆာ့ဗ္ လုပ္ငန္းရွင္ေဟာင္း ေဘးလ္ဂိတ္ ( Bill Gates)တုိ႔၊ အဲလ္ပဲ ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ စတီးေဂ်ာ့ ( Steve Jobs) ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ၾကီး ၀ါရမ္ဘူေဗး ( Warren Buffet) ၊ ေဘ့စ္ဘုတ္ ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ မက္ခ္ ဇူကာဘဂ်္ (Mark Zuckerberg)၊ Oracle အုိရယ္လ္ကယ္ ကုမၸဏီ ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ လာရီ အယ္လီစင္ ( Larry Ellison) တုိ႔ လုိ စီးပြားေရး နယ္ပယ္က ေခါင္းေဆာင္ေတြ ႏွင့္ ကမၻာမွာ လူသိမ်ား ေက်ာ္ၾကား ခဲ့ၾကတဲ့ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ အမ်ားစု ဟာ လည္း Ph.D ဘြဲ႔ ရရွိခဲ့တဲ့ သူေတြေတာ့ မဟုတ္ၾကပါဘူး။
တခ်ိဳ႕က ေကာ္လိပ္ေက်ာင္းထြက္ ေတြၿဖစ္ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူ႔နယ္ပယ္မွာ သူ ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ပညာရွင္မ်ား (Technocrats) ေတြ၊ ေခတ္ တေခတ္ ကုိ ေၿပာင္းလဲေပးခဲ့သူေတြ အၿဖစ္ အသိအမွတ္ၿပဳ ခံထားရသူေတြၿဖစ္တယ္။ ဆုိလုိတာက ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ပညာရွင္ေတြ အေနနဲ႔ လူထုကုိ အက်ိဳးၿပဳ လုပ္ေဆာင္တဲ့ေနရာမွာ Ph.D ဘြဲ႔ ရမွ မဟုတ္ပါဘူး။ ေဒါက္တာ ဘြဲ႔တံဆိပ္ေတြ ရမွ မဟုတ္ဘူး။
တုိင္းၿပည္ တၿပည္ ဖြ႔ံၿဖိဳးတုိးတက္ ေအာင္ အၿပဳသေဘာ ေၿပာင္းလဲမႈ ေတြ ကုိ လုိလားတယ္ဆုိရင္ ေခတ္၊ စနစ္ နဲ႔ လူေတြ ဟာ အံ၀င္ခြင္က် ၿဖစ္ဖုိ႔ လုိတယ္။

က်ေနာ္ အေမရိကန္ မွာ အလုပ္လုပ္ေနတာ သက္တမ္း ႏွစ္၂၀ ေက်ာ္ ရွိၿပီ။ တခ်ဳိ႔ လုပ္ေဖာ္ ကုိင္ဖက္ အေမရိကန္လူမ်ိဳး ေတြ ဟာ အေမရိကန္ တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းၾကီးေတြ က ဘြဲ႔ ရ သူေတြ ပါ။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔ မွာ hands-on experience လုိ႔ ေခၚတဲ့ လက္ေတြ႔ ကြ်မ္းက်င္မႈ အားနည္း လုိ႔ သာမန္၀န္ထမ္းလုပ္ေနရသူေတြ ဒုနဲ႔ ေဒးပါ။ ဘာၿဖစ္လုိ႔ လဲဆုိေတာ ့ ေခတ္နဲ႔ အညီ ေၿပာင္းလဲ တုိးတက္ လာေနတဲ့ နည္းပညာဆုိင္ရာ မွာ ေလ့လာမႈ ၊ အေတြ႔အၾကဳံ အားနည္းေနၾကလုိ႔ ပဲ။ လုပ္ငန္းခြင္ မွာ နည္းပညာ က တဟုန္ထုိး ေၿပာင္းလဲ လုပ္ကုိင္ေနၾကတာ။ သူတုိ႔ ၾကီးၿပင္းခဲ့ တာ က Microsoft Window 95, တခ်ိဳ႔ ကMS Dos။ အခု ေခတ္ က Softwares ၊ Networking ေတြ ေခတ္။ သူတုိ႔ SAP ဆုိတာ မသိဘူး၊ သူတုိ႔ Oracle applications and platforms ေတြ အေပၚ နားမလည္ၾကေတာ့ ဘူး။ တနည္းအားၿဖင့္ သူတုိ႔ သိရွိတာ ေတြ ဟာ လက္ေတြ႔ မွာ အသုံးမ၀င္ေတာ့ ဘူး။

တခ်ိဳ႔ က ေတာ့ Harvard University ၊ Oxford University၊ UN မွာ လုပ္ဘူးတဲ့ သူေတြ ကုိ အေလးထားဆက္ဆံၾကတယ္။ ဒါကုိ လည္း Harvard ၊ Oxford ၊ UN synonyms လုိ႔ ေခၚၾကတယ္။ တနည္းအားၿဖင့္ ဗ်ဴရုိကရက္ ဥာဥ္ ရွိၾကသူေတြ လုိ႔ ဆုိတယ္။ သူတုိ႔ ဟာ ၿပဳၿပဳင္ေၿပာင္းလဲမႈ မွာ ေႏွးေကြးစြာ တုန္႔ၿပန္တက္ၾကတယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။

ဘယ္ တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းေတာ္ ၾကီး က ၿပီးၿပီး၊ တကယ့္ လုပ္ငန္းခြင္ မွာ ေတာ့ “ မင္းဘယ္သူဆုိတာထက္၊ မင္း ဘာ လုပ္တက္တယ္၊ ဘယ္လုိ ေအာင္ၿမင္မႈေတြ လုပ္ခဲ့ သလဲ ဆုိတာ ကုိ ပုိ အဓိက က်ပါတယ္။

သင္ဟာ အေမ နဲ႔ သိဖုိ႔ ၊ အဘ နဲ႔ သိဖုိ႔ ဆုိတဲ့” Living in the dream” ဆုိတာ မ်ိဳး မၿဖစ္သင့္ဘူး လုိ႔ တုိက္တြန္းပါရေစ။

မိမိ တက္ကြ်မ္းတဲ့ နယ္ပယ္ မွာ တက္ကြ်မ္း နားလည္ ေအာင္ က်ိဳးစားပါ။ တခ်ိန္ ၾကရင္ သင့္ ဘ၀ မွာ သင္ဟာ ေအာင္ၿမင္မႈ ရရွိပါလိမ့္မယ္။

ကေနဒီ၊ ကလင္တန္ ႏွင့္ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံေရး - (Kennedy , Clinton and the American Politics)

အေမရိကန္ ေရြးေကာက္ပြဲ လဲ နီးလာၿပီ၊ ဘာလုိ႔ အသံတိတ္ေနသလဲ လုိ႔ ေမးလာလုိ႔ပါ။ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံေရး မွာ “ႏုိင္ငံေရး ႏွင့္ ပုဂၢဳိလ္ေရး” ေတြ ဘယ္လုိဆက္ႏြယ္ၿပီး၊ ဘယ္လုိ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရွိခဲ့သလဲဆုိတဲ့ အေၾကာင္း စဥ္းစားမိလာတယ္။ ဒီမွာတင္ ကေနဒီ မိသားစု ႏွင့္ ကလင္တန္မိသားစုေတြ အၾကား ပုဂၢိဳလ္ေရး တုိက္ပြဲ အေၾကာင္း ေၿပးၿမင္လာမိေတာ့တာပါပဲ။

ကေနဒီမိသားစု အသုိင္းအ၀ုိင္း က အေမရိကန္ သမၼတေဟာင္း (John F. Kennedy ) ဂြ်န္ဖက္ကေနဒီရဲ႕ သား ဂြ်န္ -JFK Jr. ကုိ ေနာင္မွာ သမၼတ ၿဖစ္လာေစဖုိ႔ ပုိးေမြးသလုိေမြးထားခဲ့တယ္။ ဂြ်န္ဟာ ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာၿပီး၊ အရည္အခ်င္း လည္းၿပည့္၀တဲ့ သူတေယာက္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ဂြ်န္ က ေလယာဥ္ပ်က္က်ၿပီး ရုတ္တရက္ ေသဆုံးသြားတယ္။ ဂြ်န္ အတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ကုန္သြားေတာ့ ခ်က္ခ်င္းဆုိသလုိ ကေနဒီမိသားစု ဟာ ႏုိင္ငံေရး အေတြ႔အၾကံဳ ႏုငယ္ေသးတဲ့ Caroline Kennedy- ကာရုိလုိင္း ကုိ ႏုိင္ငံေရး စင္ၿမင့္ေပၚ ကုိ အတင္းတြန္းတင္ေတာ့ပါပဲ။ ကာရုိလုိင္း ကုိ လစ္လပ္လာတဲ့ နယူးေယာက္ ဆီနိတ္တာ အမတ္ ၀င္ေရြးဖုိ႔ စီစဥ္ခဲ့ၾကတယ္။ နယူးေယာက္ ဆီးနိတ္ေရြးပြဲ မွာ သမၼတ ကေတာ္ၿဖစ္ခဲ့တဲ့ ၀ါရင့္ႏုိင္ငံေရးသမား ေဟလာရီ နဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ဖုိ႔ၿဖစ္လာေတာ့ ဆီးနိတ္အမတ္ ၀င္မေရြးေတာ့ပဲ၊ ေနာက္ဆုတ္ သြားခဲ့ရတယ္။ ဒီၿဖစ္စဥ္ ဟာ ကေနဒီ မိသားစု ေတြ ႏုိင္ငံေရး မွာ မိေအး ႏွစ္ခါနာ ၿဖစ္ခဲ့ရတဲ့ အၾကီးမားဆုံး ဆုံးရွဳံးမႈၾကီးပါ။

ဒီအေၿခခံ အေၾကာင္းရင္း က စလုိ႔ ကေနဒီ မိသားစု ႏွင့္ ကလင္တန္မိသားစုေတြ အၾကား မုန္းတီးမႈေတြ၊ ပုဂၢဳိလ္ေရး၊ အာဂါတ၊ ေတြ ၿပင္းထန္ လာေတာ့တာပါပဲ။

ေဟလာရီ ႏွင့္ အုိဘားမား ဒီမုိကရစ္တစ္ သမၼတေလာင္းေရြးပြဲ မွာ ကေနဒီ မိသားစု က အုိးဘားမား ကုိ ေထာက္ခံေၾကာင္းၿပသခဲ့လုိ႔ ေဟလာရီဟာ အုိဘားမား ကုိ ရွဳံးနိမ့္ၿပီး၊ သမၼတ အၿဖစ္ကေန လႊဲခဲ့ရတယ္လုိ႔ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံေရး ေလ့လာသုံးသပ္သူေတြ က ေၿပာဆုိခဲ့ၾကတယ္။ ေဟလာရီ -အုိဘားမား ဒီမုိကရစ္တစ္ သမၼတေလာင္းေရြးပြဲ မွာ ဒီမုိကရက္တစ္ပါတီ အတြင္း ႏုိင္ငံေရး ၾသဇာ ၾကီးမားတဲ့ ကေနဒီ မိသားစု ဟာ အုိဘားမား အေပၚ ရပ္တည္ေပးမႈေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ကာ လ မွာ ေဟလာရီ တေယာက္ ေက်ာေကာ့ေအာင္လည္း ခံခဲ့ရတယ္။

Caroline Kennedy တေယာက္ က ေတာ့ အုိဘားမား သမၼတ ၿဖစ္လာၿပီးတဲ့ေနာက္၊ သံအမတ္ အၿဖစ္ ခ်ီးေၿမွာက္ ခံရၿပီး၊ အခုေတာ့ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံဆုိင္ရာ အေမရိကန္ သံအမတ္ၾကီး အၿဖစ္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ ေနပါတယ္။ ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရတဲ့ သမၼတ အုိဘားမား က ေတာ့ သူဖြဲ႔စည္းတဲ့ အစုိးရ ကုိ ေခ်ာေမြ႔ အားေကာင္းဖုိ႔ ၊ ယုံၾကည္၊ ေထာက္ခံမႈရဖုိ႔ ၊ သူ႔ရဲ႕ ၾသဇာ ၾကီးမားလာေစဖုိ႔ ၿပိဳင္ဖက္ ေဟလာရီ ကုိ ႏုိင္ငံၿခားေရး ၀န္ၾကီး အၿဖစ္ ကမ္းလွမ္းခဲ့သလုိ၊ ေရြးေကာက္ပြဲ ကုန္က်စရိတ္ေတြ ၊ အေၾကြးေတြ ကုိလည္း ေပးေခ်ေပးခဲ့တယ္။ ဒါ့အၿပင္ ဒုသမၼတ ဟာ ေနာက္ေရြးေကာက္ပြဲ မွာ ဆက္အေရြးမခံေတာ့ဘူးဆုိတာ သိရလုိ႔ ၊ သမၼတ ၿဖစ္ဖုိ႔ လမ္းေၾကာင္း ၿပန္ပြင့္သြားခဲ့တဲ့ ေဟလာရီဟာ ႏုိင္ငံၿခားေရး ၀န္ၾကီး ရာထူး ကုိ ၄ ႏွစ္ လက္ခံခဲ့ပုံရတယ္လုိ႔ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံေရး ေလ့လာသူေတြ က ခန္႔မွန္းေၿပာဆုိခဲ့ၾကတယ္။

တကယ္လုိ႔ သာ လာမည့္ေရြးေကာက္ပြဲ မွာ ေဟလာရီဟာ သမၼတ ၿဖစ္လာမယ္ဆုိရင္၊ မီရွဲ အုိဘားမား ဟာ လည္း ေဟလာရီရဲ႕ အစုိးရ အဖြဲ႔ မွာ ပါ၀င္လာဖုိ႔ ယူဆထားၾကတယ္။

ဒါေပမဲ့ ကေနဒီ မိသားစု ႏွင့္ ကလင္တန္မိသားစုေတြ အၾကား ပုဂၢိဳလ္ေရး တုိက္ပြဲၾကီး က ေတာ့ မၿပီးဆုံးေသးပါဘူး။ မၾကာခင္ ခ်ယ္ဆီ ႏွင့္ ကာရုိလုိင္း တုိ႔ ရွိသလုိ ကေနဒီ၊ ကလင္တန္ မ်ိဳးဆက္ေတြ ႏုိင္ငံေရး စင္ၿမင့္ ေပၚ ေရာက္လာၾကအုန္းမွာ ပါ။ ခ်ယ္ဆီ ဟာ သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲ ၀င္ဖုိ႔ စိတ္၀င္စားမႈ ၿပသေနသလုိ၊ ကာရုိလုိင္း က လည္း အခ်ိန္ေကာင္းေစာင့္ေနပုံရေနတယ္။

ႏုိင္ငံေရး မွာ ပုဂၢဳိလ္ေရး ရွဳပ္ေထြးပက္သက္မႈေတြဟာ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံေရး မွာ မွမဟုတ္။ ၿမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး မွာ လည္း ၿဖစ္ခဲ့ဘူးတယ္။ ေလာေလာ လတ္လတ္ က်ေနာ္တုိ႔ ေခတ္မွာ ၿဖစ္ခဲ့တာ ကေတာ့ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ က ပါ။ မ်က္၀ါးထင္ထင္ၿမင္ေတြ႔၊ ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ ဦးႏု၊ ဦးေအာင္ၾကီး၊ ဦးတင္ဦး၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ၾကီးေလးၾကီး အၾကား ပုဂၢဳိလ္ေရး၊ အာဂါတ၊ မာန ေတြေၾကာင့္ စစ္အာဏာရွင္စနစ ္ေခါင္းၿပန္ေထာင္လာခဲ့ၿပီး၊ ၿပည္သူေတြ ၂၅ ႏွစ္လုံးလုံးေက်ာေကာ့ေအာင္ခံခဲ့ရတယ္။ ၿပည္သူေတြ မိေအး ႏွစ္ခါနာ ၿဖစ္ရတယ္။ တခ်ိဳ႔ ႏုိင္ငံေရး သမားေတြ တုိင္းၿပည္ေပ်ာက္သြားတယ္။ တုိင္းၿပည္ အတြက္ နစ္နာဆုံးရွဳံးမႈေတြ ၿဖစ္ခဲ့တယ္။

ႏုိင္ငံေရးမွာ မုန္းတီးမႈေတြ၊ ပုဂၢဳိလ္ေရး၊ အာဂါတ၊ မာန ရွိေနတဲ့ သူေတြ ႏုိင္ငံေရး ၾသဇာရွိလာမယ္၊ တုိင္းၿပည္ ကုိ ဦးေဆာင္ ေနရင္ေတာ့၊ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ လည္း ေဟလာရီ တေယာက္ လုိ ေက်ာေကာ့ေအာင္ ခံရၿပီသာမွတ္ေပေတာ့။

Monday, August 1, 2016

ေက်ာ္စုိး ႏွင့္ ငဘ



(စစ္အာဏာရွင္စနစ္ဆုိးေအာက္ မွာ ရိုးရိုးသားသား ျဖတ္သန္းခဲ့ၾကတဲ့၊ ၿမန္မာၿပည္သူ ေတြရဲ႔ ရုန္းကန္က်ဳိးစားမႈ အေၾကာင္းပါ။ ေက်ာ္စုိး ႏွင့္ ငဘ တုိ႔ရဲ႕ ဘ၀ အေၾကာင္းေတြကုိ  ရုပ္ရွင္ရုိက္ဖုိ႔ ရုပ္ရွင္မင္းသားၾကီး ဦးေအာင္လြင္ရဲ႕ သား ၊  ဒါရုိက္တာ လုပ္ခ်င္တဲ့ သာေက်ာ္ေမာင္ ကုိ ေၿပာၿပခဲ့ဘူးတယ္။  အခုေတာ့ ဒါရုိက္တာ လည္းမရွိေတာ့ဘူး။ ဇတ္ေကာင္ေတြ လည္းမရွိၾကေတာ့ဘူး။ ဇတ္ညႊန္းေလး နဲ႔ Memorial ေန႔ မွာ သတိယစြာ နဲ႔          ။)

အပုိင္း ()- ေက်ာ္စုိး ႏွင့္ ငဘ  

ဒီေန႔ ေန ကလည္းပူ၊ အားလပ္ရက္လည္းဆုိေတာ့ တေန႔လုံး  ၿခံရွင္း၊ ၿမတ္ရိတ္ ၿပီး ပင္ပန္းလုိ႔ အနားယူေနတုန္း၊ အိမ္ေရ႔ွ တံခါး က ေခါင္းေလာင္းသံမည္လာတယ္။ ထၾကည့္ေတာ့  အရပ္ပုပု၊ ၀၀၊ ၿပဳံးေနတဲ့ ၿမန္မာ တေယာက္ကုိေတြ႔ရတယ္။ ဒီၿမိဳ႕ က်ေနာ္ ေနတာ အႏွစ္ ၂၀ နီးပါးရွိၿပီ၊ တခါမွ သူ႔ ကုိမၿမင္ဘူးဘူး။ ဒါနဲ႔ ဘယ္သူလဲလုိ႔ ေမးၾကည့္ ဖုိ႔ၿပင္ေနတုန္တုန္း ၊ သူက “ ကုိဖုိးငယ္လား? က်ေနာ့္ ကုိ မွတ္မိလားလုိ႔ “ ၿပံဳးၿပီး တရင္းတႏွီးနဲ႔ ေမးတယ္။

အိမ္နာမည္ ကုိ သိတဲ့သူ ဒီၿမိဳ႔ မွာ တေယာက္ မွ မရွိဘူး။ အံၾသတၾကီးနဲ႔ ပဲ၊ ဟုတ္တယ္ ခင္ဗ်ား က ဘယ္သူ လဲလုိ႔ ၿပန္ေမးလုိက္ေတာ့ က်ေနာ္ ဦးလွၿမင့္၊ ေဒၚလွရွင္ရဲ႕ အငယ္ဆုံးသား ပါ။ က်ေနာ္ ကုိ မွတ္မိလား? ။ က်ေနာ္ ေက်ာ္စုိးပါလုိ႔ သူ႔ကုိယ္သူ မိတ္ဆက္တယ္။

ယခင္ က   စစ္အာရွင္ေခါင္းေဆာင္ေတြ ကုိ နယ္သာလန္ ႏုိင္ငံ သဟိတ္ တရားရုံး မွာ လူသားေတြ အေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇာ၀တ္မႈ နဲ႔ တရားစြဲဆုိဖုိ႔ က်ိဳးစားခဲ့စဥ္ က ေထာက္လွမ္းေရးခင္ညႊန္႔ အုပ္စု လႊတ္လုိက္တဲ့ သူ အိမ္ကုိ လာလည္ ဖူးတယ္။ ၿမန္မာၿပည္ ကုိ ၿပန္လာ ၿပီး၊ အကူအညီေပးဖုိ႔ပါ။ ေနဖုိ႔ထုိင္ဖုိ႔ ႏွင့္ စား၀တ္ေနေရး လုိအပ္တာေတြ အားလုံး ပံ့ပုိးပါ့မယ္လုိ႔  လာစည္းရုံးခဲ့ဘူးတယ္။  

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ေက်ာင္းသားအေရးအခင္း မွာ တက္ၾကြစြာ ပါ၀င္လႈပ္ရွားခဲ့စဥ္၊ မေမွ်ာ္လင့္ပဲ  စစ္ေထာက္လွမ္းေရးၿဖစ္ေနတဲ့ ေက်ာင္းေနဖက္ သူငယ္ခ်င္း သားၾကီး  က ေဘာင္ထရီ သင္တန္းေက်ာင္း မွာ သင္တန္းတက္ေနစဥ္ သတိေပးတာခံခဲ့ရဘူးတယ္။

ဒီေတာ့  ေက်ာ္စုိး ကုိလည္း ေ၀ေ၀၀ါး၀ါးနဲ႔ သံသယ၀င္ခဲ့တယ္။ သူနဲ႔ ကုိနဲ႔ မေတြ႔ခဲ့ၾကတာက လည္း အႏွစ္ ၃၀ ေက်ာ္ ဆုိေတာ့ ရုတ္တရက္ ယုံရခက္ေနတယ္။ မိသားစု အတြင္းေရး အေၾကာင္းေတြေၿပာေတာ့ မွ မွတ္မိလာတယ္။  သူ က အင္ဒီယားနား ႏွင့္ ကန္တာကီၿပည္နယ္ နယ္စပ္ က ၿမိဳ႔ေလးတခုမွာေနေနတဲ့အေၾကာင္း၊  သူ ဒီကုိ  ဘယ္လုိ ေရာက္လာလည္း ဆုိတဲ့အေၾကာင္း ေၿပာၿပရင္း၊ ေသာက္ရင္း  သူနဲ႔ စကားလက္ဆုံက်ခဲ့ၾကတယ္။

ပထမ ဦးဆုံးေက်ာ္စုိးနဲ႔ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ မွာ မေမွ်ာ္လင့္ပဲ ၿပန္လည္ေတြ႔ခဲ့ၾကတာ။ အဲဒီ အခ်ိန္ က ေတာ့ ေက်ာ္စုိး အိမ္ေတာင္ မက်ေသးဘူး။

***********************************************************

အပုိင္း ()- ေက်ာ္စုိး ႏွင့္ ငဘ 

ေက်ာ္စုိး ငယ္ငယ္ က ခ်စ္စရာေကာင္းၿပီး၊  ၿဖဴၿဖဴ၊ ေဖြးေဖြး၊ တုတ္တုတ္။ မိသားစု ထဲ မွာ အငယ္ဆုံး ဆုိေတာ့ အကုိ အမေတြ က အလုိ လုိက္ထားၾကတာ။  အရမ္းႏြဲ႔ဆုိး ဆုိးတယ္ လုိ႔ မမ မိ က ေၿပာၿပတာ ၾကားဘူးတယ္။  က်ေနာ့္ အမ - မမ မိ က ေက်ာ္စုိးတုိ႔ အိမ္မွာ ဖိနပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အလုပ္သမ။ မမ မိ က ဆယ္တန္းစာေမးပြဲ တခါက်ၿပီး က တည္း က ပညာေရး ကုိ စိတ္နာၿပီး ေက်ာင္းက ထြက္။ ေက်ာ္စုိးတုိ႔ အိမ္ မွာ ညအိပ္ညေန ဖိနပ္ခ်ဳပ္ အလုပ္လုပ္ ၿပီး၊ ေမာင္အငယ္ဆုံးၿဖစ္တဲ့ က်ေနာ့္ ကုိ က်ဴရွင္ေတြ ပုိ႔ၿပီး ေက်ာင္း ထားေပးခဲ့တာ။ မမ မိ က ဖိနပ္ခ်ဳပ္ ေပမဲ့၊ သူ႔ေမာင္ ကုိေတာ့ ပညာတက္ ေတာ့ ၿဖစ္ေစခ်င္တဲ့ ဆႏၵရွိတယ္ေလ။  ရန္ကုန္ က အေကာင္းဆုံး က်ဴရွင္ဆရာေတြ ၿဖစ္တဲ့ ဆရာ ၿမတ္ထိန္လင္း၊ ဆရာ SS ေအာင္လြင္ ၊ ဆရာ ဦးၾကည္လင္း ၊ အားသစ္၊ ေဘာဂေဗဒ ဦးသိန္းညြန္႔ တုိ႔ဆီကုိ ဖိနပ္ခ်ဳပ္ၿပီး က်ဴရွင္ ထားေပးခဲ့တယ္။  က်ဴရွင္ ကလည္း ၿမိဳ႔ထဲ မွာဆုိေတာ့ က်ဴရွင္ခ အၿပင္ ၊ ကားခ ပါေပးရတယ္။ သူ ဖိနပ္ခ်ဳပ္လုိ႔ ရတဲ့  တလ ေငြ က်ပ္  ၁၅၀ ေလာက္ က  ေန က်ဴရွင္ခ  ၉၀ ေပးရေတာ့ ၊ မစားမေသာက္၊ ဘတ္စကား ကားခ မကုန္က်ေအာင္ ေက်ာ္စုိး တုိ႔ အိမ္ မွာ ညအိမ္ ညေနဖိနပ္ခ်ဳပ္  ၿပီး၊ က်ေနာ္ ကုိ ေက်ာင္းထားေပးခဲ့တာ။ လကုန္လုိ႔ က်ဴရွင္ခ ေပးရေတာ့မယ္ လုိ႔ ၾကိဳေတာင္ ရင္- မမ မိ က “နင္လည္းေက်ာ္စုိး” အတုိင္းပဲ၊ အရမ္းဆုိးတယ္လုိ႔ ေၿပာေလ့ရွိတယ္။

ေမာင္ ႏွမ ေတြ မ်ားၾကေတာ့ မိသားစု ေတြထဲ မွာ အနစ္နာခံ ခဲ့ၾကတဲ့ ခ်စ္ အမ ေတြ အေၾကာင္းေတြပါ။
လူခ်စ္လူခင္ေပၚၿပီး၊ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ ေနတက္တဲ့ ေက်ာ္စုိး ကုိ က်ေနာ္တုိ႔ေနတဲ့ ဖုိ႔၀ိန္းၿမိဳ႔  မွာ သိတာ က တေကာင္ၾကြက္ လုိ႔ သိၾကတယ္။  တကယ္ေတာ့ ေက်ာ္စုိး တုိ႔ က ေဆြၾကီး၊ မ်ိဳးၾကီးေတြ။ ခ်မ္းသာတဲ့ မိသားစု က ၾကီးၿပင္းလာခဲ့တာ။ ေက်ာ္စုိး အကုိ ကုိခင္ခ်ဳိ က ၿမန္မာ့လက္ေရြးစင္ေဘာ္လုံးသမား။ ေက်ာ္စုိး တုိ႔မိသားစု မွာ ညီအကုိေမာင္ႏွမ  ၁၁ ေယာက္ရွိသလုိ၊ က်ေနာ္တုိ႔ မိသားစုမွာလည္း ညီအကုိေမာင္ႏွမ  ၁၀ ေယာက္ရွိတယ္။  

ေက်ာ္စုိး မိဘ ေတြနဲ႔ က်ေနာ့္ မိဘေတြ က ၿမစ္၀ကြ်န္းေပၚ တၿမိဳ႔တည္းသား၊ ရပ္ေဆြရပ္မ်ိဳး ေတြ ၿဖစ္ၾကတယ္။ အေဖေတြ က အဂၤလိပ္ ကုိေတာ္လွန္ေတာ့လည္း အတူတူ၊ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ ကုိ ေတာ္လွန္ေတာ့လည္းအတူတူ။ လြတ္လပ္ေရး အတြက္ အတူ တုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့ၾကတဲ့ သူေတြ။  မိသားစု ထဲ မွာ  ေက်ာ္စုိး က ႏုိ႔ညာ၊ က်ေနာ္က ႏုိ႔စုိ႔  အငယ္ဆုံးသားေတြ။ ဒီလုိနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ႏွစ္ေယာက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔ ေဒသ ႏွစ္ခု ဆီ မွာ ၾကီးၿပင္းလာခဲ့ၾကတယ္။ သူက ေတာင္ဥကၠလာသား၊ က်ေနာ္ က ရန္ကင္းသား။

 ဒုတိယ ကမၻာစစ္ ကာလ မွာ  ေက်ာ္ စုိး အကုိ တေယာက္ စစ္တြင္းထဲမွာပဲ ဆုံးခဲ့တယ္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ ၿပီးေတာ့ ေက်ာ္စုိးတုိ႔  မိသားစုေတြ ၊ က်ေနာ္တုိ႔ မိသားစုေတြ  ရန္ကုန္ မွာ အေၿခခ်ခဲ့ၾကတယ္။ အေဖက လြတ္လပ္ေရးၿပီးေတာ့ သူဆႏၵၿပင္းၿပ တဲ့ ပုံႏွိပ္တုိက္ လုပ္ငန္းနဲ႔ မိသားစု ကုိ ရွာေဖြေကြ်းေမြး ေထာက္ပ့ံခဲ့တယ္။  ၁၉၆၂  စစ္တပ္ က အာဏာသိမ္းေတာ့ ေဖေဖ ပုိင္တဲ့ ေၾကမုံတုိက္၊ ၿမင့္စုိးစာေပတုိက္ အပါအ၀င္ ပုံႏွိပ္တုိက္ ၃ ခု ပါ ၿပည္သူပုိင္အၿဖစ္သိမ္းယူခံရတဲ့ အၿပင္၊ ေဖေဖ ပါ ဂတုံ၊အမာ ပင္လယ္ မွာ ၁ နွစ္ေလာက္ ပုံးေနခဲ့ရတယ္။  ဒီကာလ မ်ား မွာေတာ့ ေက်ာ္စုိးတုိ႔ အေဖ ႏွင့္ အေမ က က်ေနာ္တုိ႔ မိသားစု ကုိ အားေပး ႏွစ္သိမ့္ ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေပးခဲ့ၾကတယ္။  မိသားစု ႏွစ္စု က အင္မတန္ မွ ခ်စ္ခင္ရင္းႏွီးၾကတယ္။  အဆင္ေၿပတဲ့ မိသားစု က အၿပန္အလွန္ ကူညီၾကၿပီး၊  ႏွစ္အိမ့္ တအိမ္ ထြက္သြား ၀င္လာ ေနလာခဲ့ၾကတယ္။

ေက်ာ္စုိး အေဖ က ဦးလွၿမင့္၊ မိခင္ၾကီး က ေဒၚလွရွင္။ အင္မတန္ မွာ ေဖာ္ေရြၿပီး၊ ေစတနာ အလြန္ေကာင္းတဲ့  လူၾကီးလူေကာင္း ေတြပါ။  ေက်ာ္စုိး တုိ႔ မိဘေတြ က လုပ္သားတံဆိပ္  ဖိနပ္ ထုတ္လုပ္ ေရာင္း၀ယ္ၿပီး ကုိယ္ပုိင္စီးပြားေရးလုပ္ၾကတယ္။  လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၃၀ ေလာက္ က လုပ္သားတံဆိပ္ ေႏြစီး၊ မုိးစီး ဖိနပ္ေတြ က နာမည္ၾကီးတံဆိပ္ေတြ။ ၿမမာလာတုိ႔၊ ဆင္ ႏွစ္ေကာင္တုိ႔ေတာင္မေပၚေသးဘူး။  အခု အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ တဲ့ သူေတြ လုပ္သား ဖိနပ္  တံဆိပ္ ကုိ ေကာင္းေကာင္း သိၾကပါလိမ့္မယ္။ အေၿခခံလူတန္းစားေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြ ကုိ အင္မတန္မွ နားလည္မႈ ရွိတဲ့ ေက်ာ္စုိး အေဖ က သူရဲ႕ ဖိနပ္တံဆိပ္ ကုိေတာင္ “လုပ္သား”  တံဆိပ္ လုိ႔ နာမည္ေပးခဲ့တာ လုိ႔ ေဖေဖ က ေၿပာၿပဘူးတယ္။

မိဖေတြ က ေတာ္လွန္ေရးသမားေဟာင္းၾကီးေတြ၊ လြတ္လပ္ေရးတုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့သူေတြ ဆုိေတာ့ ရွစ္ေလးလုံး  ဒီမုိကေရစီ ေတာင္းဆုိလႈပ္ရွားမႈၾကီး ကုိ ၿပတ္ၿပတ္သားသားေထာက္ခံခဲ့ၾကတယ္။ ေက်ာ္စုိး အေဖ ဦးေလး ဦးလွၿမင့္ က ေတာ့ ဒီပြဲ မွ မ၀င္ရင္ ၊ ဘယ္ပြဲမွ ၀င္မလဲ ဆုိၿပီး သူ႔ သားသမီးေတြ ကုိ လမ္းမေပၚထြက္ ဆႏၵၿပ ၾကဖုိ႔ ေၿပာခဲ့ လုိ႔ သမီးလတ္  မမႏြဲ႔ တေယာက္ ၊ ေတာင္ဥကၠလာ ၿမိဳ႔ နယ္ က ဖိနပ္ခ်ဳပ္လုပ္သမားေတြ၊ လက္လုပ္လက္စားသူေတြ ကုိ ဦးေဆာင္ၿပီး အိမ္ေထာင္ရွင္မ်ားသမဂၢ ဆုိၿပီး ေတာင္ဥကၠလာ ၿမိဳ႔နယ္ကေန  ဦးေဆာင္ဆႏၵၿပခဲ့တာ။ စစ္အစုိးရ က လုပ္ၾကံ ၀ါဒၿဖန္႔ခ်ီတဲ့ ပါပီမ ရုပ္ရွင္ မွာ ေတာင္ မွတ္တမ္းၿဖစ္ခဲ့တယ္။  ေထာက္လွမ္းေရး က  ေသြးထုိးလႈံ႔ေဆာ္ခဲ့တဲ့ ေတာင္ဥကၠလာ ေငြၾကာရံ လူသတ္ပြဲ ေၾကာင့္  ရွစ္ေလးလုံး ကာ လ  ရက္ကြက္ လုံၿခဳံေရး  မွာ ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ ေက်ာ္စုိးတေယာက္လည္း   အေရးအခင္းေနာက္ပုိင္း ေနရပ္ ကေန စြန္႔ခြာခဲ့ရတယ္လုိ႔ ေက်ာ္စုိး ေၿပာၿပဘူးတယ္။

***********************************************************

အပုိင္း (၃)- ေက်ာ္စုိး ႏွင့္ ငဘ 

ေက်ာ္စုိး ရဲ႕ ရုန္းကန္ခဲ့ရတဲ့ ဘ၀ အေၾကာင္းေၿပာရင္ ငဘ မပါရင္ေတာ့ ၿပီးၿပည့္စုံမွာ မဟုတ္ဘူး။
ငဘ နဲ႔ ေက်ာ္စုိး က  ညီအကုိလုိ ခ်စ္ခင္တဲ့ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္ သူငယ္ခ်င္း။  ေက်ာ္စုိး ဘ၀ ကုိ ေၿပာင္းလဲလာေအာင္လုပ္ေပးခဲ့တဲ့ သူ။ 
ေက်ာ္စုိး အေမရိကန္ ႏုိင္ငံ ကုိ ေရာက္လာ တာ ကလည္း ငဘရဲ႕ ေက်းဇူး မကင္းဘူး။
ငဘ က ေက်ာ္စုိးရဲ႕ ေက်းဇူးရွင္လုိ႔ ေၿပာရမယ္။ 

ၿဖစ္ပုံ က ဒီလုိ။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဒီမုိကေရစီ အေရးအခင္းေနာက္ပုိင္း  ၿမန္မာ ႏုိင္ငံ က လူငယ္ ေတြ သန္းခ်ီၿပီး၊ ႏုိင္ငံ ၿခား ကုိထြက္ၿပီး စြန္႔စြန္႔စားစား အလုပ္ရွာေဖြၾကတယ္။ ေက်ာ္စုိး လည္းတေယာက္ အပါအ၀င္ေပါ့။ အိမ္ကထြက္လာၿပီး မေလးရွား ကုိ ေရာက္လာတယ္။ ဘီဇာကုန္လုိ႔ ထြက္ထြက္ေရွာင္ရတဲ့ ဒုကၡ က မေသးေတာ့၊ Over Stay ၿဖစ္တယ္။  Over Stay ၿဖစ္ေတာ့၊ ေနာက္ဆုံး ေရွာင္ယင္းတိမ္းယင္း မေလး လ၀က ေထာင္ထဲေရာက္သြားတယ္။  ဒီမွာတင္ ၾကမ္းတမ္းတဲ့ ဘ၀ က စေတာ့တာပဲ။  

အိမ္နဲ႔ လည္း အဆက္ၿပတ္၊ မေလးရွားႏုိင္ငံ၊ ၿမန္မာ သံရုံး က လည္း အကူအညီမေပး။  ေငြ  မရွိေတာ့ ေထာင္ထဲ မွာ ႏွစ္နဲ႔ ခ်ီေနၿပီ။ ထြက္လုိ႔မရဘူး။ ေထာင္ထဲက ထြက္ႏုိင္ဖုိ႔ မေလးရွား လ၀က  ေတြ က ထုိင္းငါးဖမ္း ပုိင္ရွင္ေတြ ဆီကုိ ေရာင္းစား တာခံလုိက္ရတယ္။ ဒီမွာတင္ ငဘ နဲ႔ စတင္ ရင္းႏွီး သိကြ်မ္းလာခဲ့တာ။ 

 ဒီလုိၿဖစ္ရပ္မ်ိဳးေတြဟာ ၿပည္ပ မွာ တရား၀င္ေကာ၊ တရားမ၀င္  ပါ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလမ္းေတြ စြန္႔စြန္႔စားစား ရွာေဖြလုပ္ကုိင္ေနၾကတဲ့ သန္းခ်ီတဲ့ ၿမန္မာ ၿပည္သူေတြ အတြက္ေတာ့ သိပ္ဆန္းက်ယ္လွတဲ့ အၿဖစ္မ်ဳိးေတာ့မဟုတ္ဘူး။ အေရာင္းစားခံရတာေတြ၊ ပင္လယ္ေတြထဲ ကုိေရာက္သြားၿပီး ၿပန္မလာႏုိင္တဲ့သူေတြ၊  ၊ ထုိင္း-မေလးရွားနယ္စပ္ေတြ ရွိ ေတာက်ိဳေတာင္ၾကားေတြ ထဲ မွာ ေပ်ာက္သြားခဲ့
သူေတြလည္း အမ်ားၾကီး။ ဆင္းရဲတဲ့ တုိင္းၿပည္၊ ညံ့ဖ်င္းတဲ့ စစ္အစုိးရ ေအာက္ မွာ သန္းခ်ီတဲ့  ၿမန္မာ ၿပည္သားေတြဟာ ၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္းနဲ႔ ရုန္းကန္လႈပ္ရွားရင္း ၊ အမိတုိင္းၿပည္ ရွိ ဆင္းရဲမြဲေတ ေနၾကတဲ့ မိဘေဆြမ်ိဳးေတြ ဆီ တႏွစ္တႏွစ္ ေဒၚလာ ဘီလီယံ နဲ႔ ခ်ီ ၿပန္ပုိ႔ေပးခဲ့ၾကတဲ့သူေတြပါ။

****************************************************************
တကယ္ေတာ့ ငဘ ႏွင့္ ေက်ာ္စုိး က လည္း၊ ေရာင္းစားၿခင္းခံလုိက္ရတဲ့ ထုိင္းငါးဖမ္းသေဘၤာေပၚ က ေရလုပ္သား ဘ၀တူ ေတြ။ ဘ၀ကို အပူအပင္မရွိ ျဖတ္သန္းနိုင္ ခဲ့သူပါ။
ငါးဖမ္း တခါထြက္ လနဲ႔ ခ်ီၾကာတယ္။ ကမ္းမၿမင္၊ လမ္းမၿမင္ ပင္လယ္ထဲမွာ  သေဘၤာတစင္းထဲ အတူတူ ဆုိေတာ့၊ သူငယ္ခ်င္းႏွစ္ေယာက္  ညည အလြမ္းေၿပ ယမကာေလး ေမာ့ရင္း၊ သူ႔အေၾကာင္းေၿပာ၊ ကုိယ့္အေၾကာင္းေၿပာနဲ႔ ႏွစ္ေတြ အေတာၾကာလာေတာ ေကာင္းတုိင္ပင္၊ ဆုိးတုိင္ပင္ ညီအကုိ လုိၿဖစ္လာတယ္။ 

ငါးဖမ္းသေဘၤာ မဟာခ်ိဳင္ ၿမိဳ႕လုိ ၊ တၿခားၿမိဳ႔ၾကီးေတြဆီ ကမ္းၿပန္ကပ္ရင္ သူငယ္ခ်င္းေတြ နဲ႔ အလည္သြား၊ ေစ်းေလး၀ယ္၊ ေဆးေလး၀ယ္၊ ယမကာေလးေသာက္၊ အေပ်ာ္ညကလပ္ ကေလးေတြ နဲ႔  အတုိးခ် အခ်ိန္ကုန္လြန္ေစေပါ့။

သေဘၤာ ငါးဖမ္းထြက္ၿပီဆုိ၊ ငဘ က သူ႔ဇနီးေခ်ာ ေအးခုိင္ အေၾကာင္း ဂုဏ္ယူ၀ံ့ၾကြားစြာ ေၿပာၿပေလ့ရွိတယ္။ က်ေနာ္က ရြာ က ကြမ္းေတာင္ကုိင္ ကုိ ကံေကာင္းၿပီး၊ ရခဲ့တာဆုိပဲ။
*****************************************************************

ငဘ နဲ႔ သူ႔မိန္းမ ေအးခုိင္ က ဘိတ္- ထား၀ယ္ကားလမ္းေပၚက  ရြာ ငယ္ေလးတရြာ မွာ အတူတူ ၾကီးၿပင္းလာၾကတာ။ ရြာငယ္ေလးဆုိေပမဲ့ အိမ္ေၿခ က ၂၀၀ ေလာက္ရွိတယ္။ ေဘးနားမွာ က ေညာင္စင္၊ ရန္ေတာင္၊ ေရႊဂူေတာင္ စတဲ့ ရြာၾကီးေတြ က ၀ုိင္ရံထားတယ္။

ငဘ က ရြာ မွာ တေကာင္ၾကြက္ ၊ ငဘ မိဘေတြဆုံးပါးသြားၿပီးေတာ့၊ ရြာ မွာ ၾကဳံရာ အလုပ္ၾကမ္း လုပ္ ၿပီး ၀မ္းစာ ရွာစားတယ္။ ငဘ က အသားမဲမဲ၊ အရပ္ရွည္ရွည္၊  ကုိယ္လုံးေတာင့္ေတာင့္။  ရြာ လူၾကီးေတြ ခုိင္းသမွ် ကူညီတယ္။ တရြာလုံး က ခ်စ္ၾကတယ္။ ငဘ မွ ငဘ။

ပုိးလုံး လုိ႔ သူခ်စ္စႏုိးေခၚတဲ့ ေအးခုိင္ က၊  ေတာင္ေလ လာ မွ မုိး၊ သုံးပင္လိမ္ မွ ၾကိဳး၊ ေဒါင္ေဒါင္ၿမည္ မွ အုိး ဆုိသလုိ ကုိယ္လုံး ကုိယ္ထယ္ ေတာင့္ေတာင့္တင္းတင္း ၿပည့္ၿပည့္ၿဖိဳးၿဖိဳး။
မွ်စ္စုိ႔ၾကီးလုိ အရပ္အေမာင္းေကာင္းတဲ့  ထား၀ယ္သူ။ မ်က္ေတာင္ေလး ေကာ့ ၿပီး၊  ဆံပင္ရွည္ရွည္၊ အသားၿဖဴၿဖဴ၊ ရြာ က ကြမ္းေတာင္ကုိင္တဲ့ သူ။ 

အင္မတန္မွ ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာၿပီး ေငးၾကည့္ယူရတဲ့ ေအးခုိင္ ကုိ စီးပြားေရး အဆင္ေၿပၿပီး၊ ခ်မ္းသာတဲ့ အသုိင္းအသုိင္းထဲ က ၾကိဳက္တဲ့ သူေတြ က လည္း ရြာ မွာ က ဒု နဲ႔ ေဒး။ ငဘ တုိ႔ ကေတာ့ “ေအးခုိင္ ကုိ မစဥ္းစားရဲေပါင္”လုိ႔ ဆုိတယ္။ ေရခ်ိဳဆိပ္ သြားရင္ ထမိန္စုိေလး ေရရွား၀တ္ထားတဲ့ ေအးခုိင္ ကုိ ေငးၾကည့္ၿပီး၊  ရင္ပဲ ခုန္ေနရတာ လုိ႔ သူ တမ္းတမ္းတတ ေၿပာၿပရွာတယ္။ 

တေန႔ မွာေတာ့ ေတာင္ယာ လုပ္ကုိင္စားေသာက္ ေနတဲ့ ေအးခုိင္ မိဘ ႏွစ္ပါး ၊ေၿမၿမဳပ္ မုိင္း နင္းမိလုိ႔  ေသဆုံးသြားရွာတယ္။ ရြာက လူၾကီးေတြ က တေကာင္ၾကြက္ၿဖစ္ေနတဲ့ ေအးခုိင္ ကုိ သနားၿပီး အိမ္ေထာင္ၿပဳဖုိ႔ တုိက္တြန္းတယ္။ ဖိတ္ခ်င္းဖိတ္ ကုိယ့္အိတ္ထဲေပါ့။ ရြာက ငဘ ကုိ ေရြးခ်ယ္ခဲ့တယ္။
ငဘ တုိ႔ ရြာနီးစပ္က တခ်ဳိ႔ ရြာေတြ ဆုိ သဘာ၀ ဓာတ္ေငြ႔ပုိက္လုိင္းေတြ ၊ ေရနက္ဆိပ္ကမ္း တည္ေဆာက္မႈေတြ ေၾကာင့္ အတင္းအဓၶမ ေရြ႔ေၿပာင္းၿခင္းခံေနရၿပီ။

“ကုိ ဘ ရယ္ ၊ ရြာ မွာ ဟုိလူခုိင္း ဒီလူခုိင္း နဲ႔ ေတာ့ က်မတုိ႔ ဘ၀ ကုိ ေလ်ာက္လုိ႔ မရဘူး။ အလုပ္တခုေတာ့ ရွာဖုိ႔လုိတယ္” လုိ႔ ေအးခုိင္ က အၾကံေပး တုိက္္တြန္းတယ္။ 

ဒီေတာ့ ငဘ အလုပ္ရွာထြက္ခဲ့တယ္။ ကံေကာင္းတယ္လုိ႔ ဆုိရ မလား။ 

ထား၀ယ္ ေရနက္ဆိပ္ကမ္း ေဆာက္လုပ္ဖုိ႔ ေတာရွင္း၊ေတာင္ရွင္း အလုပ္ၾကမ္းလုပ္ရတဲ့ လမ္းတံတား တည္ေဆာက္ေနတဲ့ ကုမၸဏီတခု မွာ အလုပ္ရတယ္။ အလုပ္ရၿပီးမၾကာခင္မွာပဲ၊ ေအးခုိင္ လည္း ကုိယ္၀န္ရလာတယ္။ 

ဒီ အခ်ိန္ကေတာ့ ငဘ ရဲ႕ အေပ်ာ္ဆုံးဘ၀ အခ်ိန္ေတြ ေပါ့။ 
*********************************************************
ဒီလုိနဲ႔ အလုပ္လုပ္တဲ့ ေနရာ မွာ တဲအိမ္ေလးေဆာက္ ၿပီးလုိ႔  လင္မယား ႏွစ္ေယာက္ အတူေနထုိင္စဥ္ ၂ လ အၾကာ မွာ ပဲ၊ ေဒသခံ စစ္တပ္ ေရာက္လာၿပီး၊ ငဘ ကုိ ေပၚတာ ေခၚသြားတယ္။
ေအးခုိင္ ကုိယ္၀န္ ၆ လ အရင့္အမာ ရွိေနတဲ့ အခ်ိန္။ 

ငဘ လည္း စစ္တပ္ခုိင္းေစတဲ့ ေနရာေတြ သြားရတာ ေတာထဲ၊ေတာင္ထဲ မွာ ၆ လ ရွိေနၿပီ။  တေန႔ေတာ့ တုိက္ပြဲေတြ ၿဖစ္လုိ႔၊ ငဘ လည္း KNU နယ္ေၿမဖက္ ထြက္ေၿပးလြတ္ေၿမာက္လာခဲ့တယ္။ ငဘ ရြာၿပန္ေရာက္ လာေတာ့ ေအးခုိင္ က ခေလးေမြးၿပီးၿပီ။ သားေယာက်္ားေလး က ၅ လ သား။ ရြာ မွာ က လည္း အလုပ္က မည္မည္ရရ မရွိေတာ့ ၊ ၿပင္သစ္ႏုိင္ငံ က လာတဲ့ တုိတယ္ ကုမၸဏီ မွာ ေန႔စား အလုပ္ၾကမ္း သြားလုပ္ခဲ့တယ္။ အလုပ္ေတာင္ ေကာင္းေကာင္း မလုပ္ရေသးဘူး။ စစ္တပ္က ေပၚတာ အတင္းေစခုိင္းၿခင္းခံရၿပန္တယ္။

၁ႏွစ္နီးပါး လက္နက္ၾကီးထမ္း၊ ရိကၡာထမ္းနဲ႔ ေတာထဲေတာင္ထဲ မွာ ၁ ႏွစ္ေလာက္ ၾကာခဲ့တယ္။ ငဘ  ကေတာ့ တုိက္ပြဲ မ်ားမ်ား ၿဖစ္ပါေစလုိ႔ သာ ဆုေတာင္းေနရတယ္။
 ဒါမွ ကုိယ့္ထက္ငယ္တဲ့သူေတြ ကုိ ဆရာ၊ ဆရာေခၚေနရတဲ့ ဘ၀၊ အဘ အဘေခၚေနရတဲ့ဘ၀၊ အထမ္းဘ၀ ဘ၀ က လြတ္ေၿမာက္မွာ။ 

တေန႔ေတာ့ KNU က ၾကားၿဖတ္တုိက္လုိ႔ ငဘ တေယာက္ ထြက္ေၿပး လြတ္ေၿမာက္ခဲ့ရတယ္။
ငဘ ဒီတခါ ရြာ ကုိ မၿပန္ခ်င္္ေတာ့ဘူး။ ေပၚတာ သံသရာ က လြတ္ေၿမာက္ေအာင္၊ ထုိင္းႏုိင္ငံ မွာ ရရာ အလုပ္လုပ္ၿပီး၊ ေအးခုိင္ ကုိ ၿပန္ေခၚဖုိ႔ ဆုံးၿဖတ္ခဲ့တယ္။  ၿပန္ဖုိ႔ ရြာလည္း မရွိေတာ့ဘူး။ ရြာ က လူေတြလည္း အတင္းအဓၶမ ေရြ႔ေၿပာင္းၿခင္းခံခဲ့ရလုိ႔ ဘယ္ေရာက္မွန္း ငဘ မသိေတာ့။
ငဘ တုိ႔ ရြာရဲ႕ ရြာနီးနားခ်ဳပ္စပ္ ရြာၾကီးေတြ က လူငယ္ေတြ လည္း  စစ္တပ္က ေပၚတာ ခဏခဏ အတင္းအဓမၼ ေစခုိင္းၿခင္းခံေနရလုိ႔ ရြာမွာ မရွိၾကေတာ့ဘူး။ ထုိင္း ႏုိင္ငံ မွာ ရရာ အလုပ္သြားလုပ္ေနၾကတယ္။ 

ငဘ ရရာ အလုပ္လုပ္ရင္း ထုိင္းႏုိင္ငံ ေရာက္လုိ႔ ၁ ႏွစ္ အၾကာ မွာ ပဲ၊ ထုိင္းလ၀က က ဖမ္းဆီးတာ ခံလုိက္ရၿပန္တယ္။ 

ဒီလုိနဲ႕ ေနာက္ဆုံးေတာ့ ထုိင္း ငါးဖမ္းသေဘၤာ ပုိင္ရွင္ေတြ ဆီ ေရာင္းစား တာ ခံလုိက္ရေတာ့တယ္။ ဒီမွာ တင္ ေလွသူၾကီးၿဖစ္ေနတဲ့ ေက်ာ္စုိး နဲ႔ စတင္ရင္းႏွီးခဲ့ေတာ့တာပါပဲ။

*************************************************************************
တေန႔ ေတာ့ ငဘ က “ကုိေက်ာ္စုိး…က်ေနာ္  မဆုံးၿဖတ္ တက္ေတာ့ဘူး၊ က်ေနာ္ ့ ကုိ အၾကံဥာဏ္ ေပးပါ၊ အကုိရယ္။ ကူညီပါလုိ႔ ေၿပာၿပီး၊ ခ်ဳံပြဲခ်  ငုိပါေတာ့တယ္။” 
ေက်ာ္စုိး သိသေလာက္ ငဘ တခါမွ ငုိတာ မၿမင္ဘူးဘူး။  ငါးခုိးဖမ္း လုိ႔ အစုိးရ စစ္သေဘၤာေတြ လုိက္လုိ႔ မ်ား ပင္လယ္ေရ ထဲ  ၂ နာရီ၊ ၄ နာရီေလာက္ ပုန္းေအာင္းၿပီး ငါးဖမ္း ပုိက္ေတြ ေစာင့္ေနရရင္ေတာင္ ငဘ မငုိဘူး။ 

ဒီေတာ့ ေက်ာ္စုိးလည္း အံၾသတၾကီးနဲ႔ အၿပင္က ၿပန္လာတဲ့ ငဘ ကုိ ဘာၿဖစ္လာတာလဲလုိ႔ ေမးလုိက္တယ္။ ဒီမွာ တင္ ငဘ တေယာက္ အန္ၾကိတ္ၿပီး၊ မ်က္ရည္၀ဲ၀ဲ နဲ႔ ေၿပာရွာတယ္။
 “အကုိ သိတယ္ မဟုတ္လား။ က်ေနာ္ ေၿပာေၿပာေနတဲ့ က်ေနာ့္ မိန္းမ ေအး

ခုိင္-  ပုိးလုံး ေလ။ က်ေနာ့္ ကုိ လုိက္ရွာဖုိ႔ ရြာက ထြက္လာတာလုိ႔ေၿပာတယ္။ 

အခု သူ႔ လိင္ေဖ်ာ္ေၿဖခုိင္းတဲ့ ႏုိက္္ကလပ္တခု မွာ က်ေနာ့္မိန္းမ ၊ ပုိးလုံးေလးကုိ ကုိယ္တုံးလုံး နဲ႔ ေတြ႔ခဲ့ရၿပီ။ က်ေနာ္ ဘာ ဆက္လုပ္ရမလဲ။”

 ငဘ ရွဳိက္ၾကီးတငင္ငုိခ်ပါေတာ့တယ္။

ေက်ာ္စုိးက ေတာ့ ကုိယ္တကယ္ခ်စ္ရင္၊ ကုိယ့္မိန္းမ ဘာပဲၿဖစ္ၿဖစ္ ၿပန္ေပါင္း ေပါ့လုိ႔အၾကံေပးတယ္။ 

ဒါေပမဲ့ ဒီအၾကံ က တကယ္လက္ေတြ႔ မွာ ေက်ာ္စုိးေၿပာသေလာက္ ငဘ အတြက္ မလြယ္ဘူး။ 

လိင္ေဖ်ာ္ေၿဖခုိင္းတဲ့ ႏုိက္္ကလပ္တခု က ေန ေအးခုိင္ ကုိ ေခၚထုတ္ဖုိ႔ဆုိတာ မလြယ္ေရးခ်မလြယ္။

 ေအးခုိင္က ေတာ့ အတူတူ ၿမန္မာၿပည္ ကုိ ထြက္ေၿပးဖုိ႔သာ၊ ၊ ငဘ ကုိ  ငုိယုိေၿပာေနတယ္။ သူတုိ႔ႏွစ္ေယာက္လုံး ရြာကုိ မၿပန္ခ်င္ၾကေတာ့ဘူး။ 

ငဘ ကလည္း ေက်ာ္စုိး ကုိ အကူအညီေပးဖုိ႔ေၿပာလာတယ္။  

သူတုိ႔ ႏွစ္ေယာက္ ထြက္ေၿပးရင္ ၊ ေလွသူၾကီးၿဖစ္တဲ့ ေက်ာ္စုိးလည္း ေနလုိ႔မရ။ ထြက္ေၿပးရေတာ့မွာ။ တကယ္ေတာ့ ထြက္ေၿပးမယ္ ဆုိရင္ေတာင္ ထုိင္းႏုိင္ငံ မွာ လြတ္မွာ မဟုတ္ဘူး။ အသက္ အႏၱာရယ္ ပါ စုိးရိမ္ရတဲ့ အေၿခအေန။

ေနာက္ဆုံးေတာ့ ေက်ာ္စုိး ဆုံးၿဖတ္လုပ္ၿပီ။ သူတုိ႔ ခ်စ္သူႏွစ္ဦး လြတ္ေၿမာက္ေအာင္ ေက်ာ္စုိး ကူညီၿပီး၊ မေလးရွား ဖက္ ကုိ ၿပန္လာဖုိ႔။ 

မေလးရွားေရာက္ေတာ့ ေက်ာ္စုိး အဖမ္းခံရတယ္။ ေက်ာ္စုိး မေလးရွား လ၀က မွာ လူကုန္ကူးမႈ ခံရသူ ဒုကၡသည္တေယာက္ၿဖစ္လာတယ္။

 ဒီလုိနဲ႔ ေက်ာ္စုိး အေမရိကန္ ႏုိင္ငံ ကုိ ေရာက္လာ ခဲ့တာ လုိ႔ ေက်ာ္စုိး တမ္းတ သတိယစြာ ေၿပာၿပဘူးတယ္။ 

ငဘ က က်ေနာ့္ရဲ႕  ေက်းဇူးရွင္တဲ့။

ေအးခုိင္ က ေတာ့ ကုိယ္ခံစြမ္းအား ေလ်ာ့က်တဲ့ ေရာဂါနဲ႔  လြန္ခဲ့ တဲ့  ၅ ႏွစ္ေလာက္ က ကြယ္လြန္သြားခဲ့ရွာၿပီ။ ငဘ ကေတာ့ ထုိင္းႏုိင္ငံ မွာ လုပ္ကုိင္စားေသာက္ယင္း ၊ ေပ်ာက္ဆုံးသြားေနတဲ့  သားေလးတေယာက္ ကုိ ရွာေဖြေနတုန္းတဲ့။

 စနစ္ဆုိးၾကီး ေအာက္ မွာ  တြန္းပုိ႔ၿခင္း ခံလုိက္ရတဲ့   ၾကမ္းတမ္းခဲ့တဲ့ ဘ၀ေတြ မဟုတ္ပါလား။