အစုိးရ က ေငြေၾကး ရင္းႏွီးၿမဳပ္ႏွံမႈဆုိင္ရာ ဓနရွင္ ကုမၸဏီၾကီးမ်ား ႏွင့္ ဘဏ္ၾကီး ေတြကုိ ေငြးေၾကးေထာက္ပံ့ ေပးေနမႈေတြ အေပၚ ဆန္႔က်င္တဲ့ လူ ၁၀,၀၀၀ ေက်ာ္ တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ မဲဒရစ္ ဆႏၵၿပပြဲ
-ၿမတ္စုိး-
၁၀.၁၆.၂၀၁၁
၂၀၀၇ ခုႏွစ္ က ၿမန္မာစီးပြားေရးပညာရွင္မ်ားတင္သြင္းခဲ့ေသာ Butterfly Effect on World Economic Cha၀s ေဆာင္းပါး ေရးသား မွ်ေ၀ ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးမွာ ကမၻာ့စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြရဲ႕ သုံးသပ္ေဆြးေႏြးထားမႈေတြ ကုိ လည္း တင္ၿပေပးခဲ့ပါတယ္။
သူတုိ႔ရဲ႕ သုံးသပ္ခ်က္ေတြထဲ က မန္္ဆာခ်ဴးဆတ္ စက္မႈတကၠသုိလ္ ( MIT) မွ ရာသီဥတုႏွင့္ ဇလေဗဒ ပညာရွင္ တဦး ၿဖစ္တဲ့ အက္ဒ၀ပ္လုိရင့္ဇ္ ( Edward Lorenz) ရဲ႕ ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္ ကုိ လက္ရွိစီးပြားေရး အေၿခအေနနဲ႔ ႏွဳိင္းယွဥ္ၿပီး သုံးသပ္ေဆြးေႏြးထားခဲ့တယ္။ ဒီ ယူဆခ်က္အရ ေၿမာက္အေမရိက က လိပ္ၿပာတေကာင္ အေတာင္တဖ်တ္ဖ်တ္ ရုိက္ခတ္ လုိက္မႈေၾကာင့္ အင္အားၾကီးမားတဲ့ ဆူနာမီ လႈိင္းလုံးၾကီးဟာ ကမၻာ့ႏုိင္ငံအသီးသီး စီကုိ ဦးတည္ၿပီး ရုိက္ခတ္ေစမယ္ ဆုိတဲ့ အခ်က္ပါ။ ဒီ ေဆြးေႏြးမႈ ထဲမွာ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံမွာ ၿဖစ္ေပၚေနတဲ့ အေၿခအေနဟာ အၿခားႏုိင္ငံေတြကုိ သက္ေရာက္ ေစႏုိင္တယ္ လုိ႔ ေဖာ္ၿပခဲ့တယ္။ ယေန႔ ကမၻာ့ႏုိင္ငံ အသီးသီးမွာ ရင္ဆုိင္ေနၾကရတဲ့ စီးပြားေရး နဲ႔ ေငြေၾကးဆုိင္ရာ ၿပႆနာမ်ား ကုိ ၾကည့္ၿခင္းအားၿဖင့္ ဒီအခ်က္ဟာ မွန္ကန္မႈရွိေၾကာင္း သက္ေသၿပေနတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့လ နယူေယာက္ၿမိဳ႔ မွာ စတင္ခဲ့တဲ့ အစုိးရ က ေငြေၾကး ရင္းႏွီးၿမဳပ္ႏွံမႈဆုိင္ရာ ဓနရွင္ ကုမၸဏီၾကီးမ်ား ႏွင့္ ဘဏ္ၾကီး ေတြကုိ ေငြးေၾကးေထာက္ပံ့ ေပးေနမႈေတြ အေပၚ ဆန္႔က်င္တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵၿပ ေနမႈ ဟာ ရက္ေပါင္း ၃၀ ေက်ာ္ ၾကာ သြားၿပီးေနာက္ ဒီ ဆႏၵၿပမႈေတြဟာ ေၿမာက္အေမရိက၊ ဥေရာပ၊ ႏွင့္ အာရွ ၿမိဳ႔ၾကီးေတြ ကေန တကမၻာလုံး ကုိ ကူးစက္သြားေနပါၿပီ။ ႏုိင္ငံတကာ ၿမိဳ႔ေတာ္ေတြၿဖစ္ၾကတဲ့ နယူးေယာက္၊ တုိရြန္တုိ၊ ေအသင္၊ လန္ဒန္၊ ပဲရစ္ ၊ ဇူးရစ္၊ ဘရာဆယ္လ္၊ အမ္ဆာဒမ္၊ မဲဒရစ္၊ ဖရန္႔ဖြတ္၊ စေတာ့ဟုမ္း၊ တဲလ္အဗီ၊ ေယာင္ေကာင္၊တုိက်ိဳ နဲ႔ ဆုိးလ္ၿမိဳ႕ ေတြမွာ အစုိးရေတြက ေငြေၾကးဆုိင္ရာ ဓနရွင္ ဘဏ္ ကုမၸဏီၾကီးေတြ ကုိ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ေပး က်ားကန္မႈေတြ ကုိ ဆန္႔က်င္တဲ့ ဆႏၵၿပမႈေတြ ကုိ က်င္းပ ေနၾကပါၿပီ။
အမ္ဆာဒမ္ လူထုဆႏၵထုတ္ေဖာ္ပြဲ ( ဓာတ္ပုံ CNN)
လူ ၇၀၀၀ ေက်ာ္ တက္ေရာက္တဲ့ ဘရာဆယ္လ္ လူထုဆႏၵထုတ္ေဖာ္ပြဲ
ဆႏၵၿပသူေတြဟာ လက္ရွိ အလုပ္လက္မဲ့ၿပႆနာ၊ အစုိးရ က အခြန္ တုိးၿမင့္ေကာက္ခံမႈေတြ၊ လစာၿဖတ္ေတာက္မႈေတြ အေပၚ ကန္႔ကြက္ ရွဳံ႔ခ် ဆႏၵ ထုတ္ေဖာ္ၿပသခဲ့ၾကတယ္။ အခ်ိဳ႔ၿမိဳ႔ၾကီးေတြ မွာေတာ့ ရဲ ႏွင့္ ဆႏၵၿပသူေတြ အၾကား အၾကမ္းဖက္ အၿပန္အလွန္တုိက္ခုိက္မႈေတြ ၿဖစ္ပြားခဲ့တယ္။ ဆႏၵၿပသူေတြထဲမွာ အလုပ္လက္မဲ့ၿဖစ္ေနသူ ေတြ ပါ၀င္သလုိ၊ အလုပ္အကုိင္ရွိသူေတြလည္းပါ၀င္ၾကၿပီး၊ အတုိက္အခံ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ နာမည္ေက်ာ္ အႏုပညာရွင္မ်ား ႏွင့္ ရုပ္ရွင္ သရုပ္ေဆာင္မ်ား၊ အလႊာေပါင္းစုံ အသီးသီးက ပါ၀င္ခဲ့ၾကၿပီး၊ ဆႏၵၿပမႈ ကုိ ေထာက္ခံေၾကာင္း ေဖာ္ထုတ္ၿပသခဲ့ၾကတယ္။
အာရွတုိက္ မွာေတာ့ စီးပြားေရး အားေကာင္းတဲ့ ဂ်ပန္ ႏုိင္ငံဟာ က ဆူနာမီ၊ ႏ်ဴကလီးယားယုိစိမ့္မႈ ၿပႆနာ တုိ႔ ေၾကာင့္ စီးပြားေရး နာလန္ထူ လာဖုိ႔ ႏွစ္အေတာၾကာ စိမ္ေခၚမႈမ်ားစြာနဲ႔ ရင္ဆုိင္ၾကရလိမ့္မယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းေနၾကတယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ကမၻာ့စီးပြားေရး ကပ္ဆုိက္ခ်ိန္က စၿပီး၊ ဂ်ပန္ အစုိးရ အဆက္ဆက္ တုိင္းဟာ စီးပြားေရး ၿပန္လည္ ဦးေမာ့လာဖုိ႔ နည္းလမ္းေပါင္းစုံ နဲ႔ အေၿဖရွာခဲ့ၾကတယ္။ ဂ်ပန္ ဗဟုိဘဏ္ဟာ စီးပြားေရး အားေကာင္းလာေစဖုိ႔ အတုိးႏွဳန္း ကုိ သုည ရာခုိင္ႏွုန္းအထိ ေလ်ာ့ခ်ခဲ့ၾကတယ္။ စီးပြားေရး ၿပန္လည္ေကာင္းမြန္ေအာင္ နည္းလမ္းေပါင္းစုံနဲ႔ အေၿဖရွာတာ မေအာင္ၿမင္ၾကလုိ႔ ဂ်ပန္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ေလးဦး ၅ ႏွစ္ အတြင္း ႏုတ္ထြက္ခဲ့ၾကတယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ က ေန ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ အထိ ၅ ႏွစ္ အေတာ္ အတြင္း ဂ်ပန္၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ၅ ေယာက္ ေၿပာင္းလဲ ခဲ့ၿပီးပါၿပီ။
ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ကမၻာ့ႏုိင္ငံေရး ကုိ ေလ့လာ သုံးသပ္ေနသူေတြကေတာ့ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ က စတင္ခဲ့တဲ့ ကမၻာ့စီးပြားေရး ကပ္ဆုိးၾကီးေၾကာင့္ ကမၻာ့ႏုိင္ငံ အသီးသီးမွာ Japanization ၿဖစ္လာလိမ့္မယ္လုိ႔ သုံးသပ္ေနၾကတယ္။ ဆုိလုိတာက ကမၻာ့ႏုိင္ငံ အသီးသီးမွာ ဂ်ပန္ အစုိးရေတြလုိ စီးပြားေရး နာလန္ထူလာေအာင္ တုိက္ပြဲ၀င္ရင္း အစုိးရ အေၿပာင္းအလဲ ေတြ ရွိလာလိမ့္မယ္လုိ႔ သုံးသပ္ထားၾကတယ္။ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံ မွာလည္း အုိဘားမား ဟာ ေနာက္ထပ္ သက္တမ္း အတြက္ အလားအလာ နည္းလာ ေနၿပီ လုိ႔ သုံးသပ္ထားၾကတယ္။ အာရပ္မွာေတာ့ အဏာရွင္ေတြ တဘုန္းဘုန္းလဲက်ခဲ့ၾကတယ္။
ၿမန္မာႏုိင္ငံ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံ ၿဖစ္တဲ့ ထုိင္းႏုိင္ငံ မွာေတာ့ လက္ရွိရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ ေရၾကီးမႈဒဏ္ေၾကာင့္ ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ စက္ရုံ၊အလုပ္ရုံေတြ ပ်က္စီးသြားၾကတယ္။ ကမၻာ့စီးပြားေရးကပ္ဆုိး ႏွင့္ သဘာ၀ေဘးဒဏ္ေတြေၾကာင့္ အေရာင္းက်ဆင္းေနတဲ့ တုိယုိတာ၊ ဟြန္ဒါ ဂ်ပန္ ေမာ္ေတာ္ကား ကုမၸဏီၾကီးေတြဟာ ထုိင္းႏုိင္ငံ သဘာ၀ ေရၾကီးမႈ ဒဏ္ေၾကာင့္ အာရွ ခံစစ္ ထပ္မံ က်ိဳးေပါက္ သြားခဲ့ၿပန္ပါၿပီ။ ေလာေလာဆယ္ ေရလႊမ္းမုိးမႈေၾကာင့္ ထုိင္းႏုိင္ငံမွာ တုိယုိတာ၊ ဟြန္ဒါ ဂ်ပန္ ေမာ္ေတာ္ကား လုပ္ငန္းေတြရဲ႕ ထုတ္လုပ္မႈေတြ ရပ္ဆုိင္းခဲ့ရတယ္။ ဒီကုမၸဏီၾကီးေတြမွာ suppliers လုိ႔ေခၚတဲ့ သူတုိ႔ကုိ မွီခုိ လုပ္ကုိင္ေနၾကတဲ့ လုပ္ငန္းေတြဟာလည္း ကုမၸဏီေပါင္း ရာနဲ႔ခ်ီရွိၾကတာမုိ႔ ထုိင္းႏုိင္ငံ မွာ အလုပ္လက္မဲ့ ၿပႆနာ ၾကီးမားမႈ ႏွင့္ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈေတြ က်ဆင္းလာေစမွာေတာ့ အမွန္ပါပဲ။ ဒီေန႔ ထုိင္းအစုိးရ က ေရၾကီးမႈ ေၾကာင့္ ပ်က္စီးမႈေတြကုိ ကိန္းဂဏန္းအခ်က္အလက္နဲ႔ ထုတ္ေဖာ္ေၾကညာ သြားခဲ့တယ္။ ဘန္ပ အင္ ေဒသ တစ္ခုထဲမွာပင္ စက္ရုံေပါင္း ၉၀ ႏွင့္ အလုပ္သမား ၆၀, ၀၀၀ ေက်ာ္ အလုပ္အကုိင္ ရပ္စဲသြားခဲ့ၿပီး၊ ဆုံးရွဳံးမႈ ၁၉၄ ဘီလီယံ ဘတ္ ေက်ာ္ရွိတယ္လုိ႔ အတည္ၿပဳ ေၿပာဆုိခဲ့တယ္။ ထုိင္းႏုိင္ငံမွာ ေရလႊမ္းမုိးမႈေၾကာင့္ ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ စက္ရုံေပါင္း ရာေက်ာ္ပ်က္စီး မႈေတြရွိေၾကာင္း အစုိးရ က ထုတ္ေဖာ္ေၿပာဆုိခဲ့တယ္။
ထုိုိင္းႏုိင္ငံ ေရလႊမ္းမုိး မႈ ခံခဲ့ရတဲ့ ဟြန္ဒါ ေမာ္ေတာ္ကားစက္ရုံ
ထုိုိင္းႏုိင္ငံ ေရလႊမ္းမုိး မႈ ခံခဲ့ရတဲ့ တုိယုိတာ ေမာ္ေတာ္ကားစက္ရုံ
ထုိင္းႏုိင္ငံ လက္ရွိခံစားေနရတဲ့ သဘာ၀ေဘးဒုကၡေတြေၾကာင့္ ၊ ထုိင္းႏုိင္ငံ ကုိ မွီခုိအားထားေနၾကတဲ့ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံေတြ အားလုံး ကုိ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြရွိလာပါလိမ့္မယ္။ အလုပ္လက္မဲ့ၿပႆနာေတြ၊ ကုန္ေစ်းႏွဳန္းၾကီးၿမင့္မႈေတြ၊ စားနပ္ရိကၡာၿပႆနာေတြ၊ ကုန္သြယ္မႈေတြ အေပၚ ကုိ အၾကီးအက်ယ္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရွိလာေတာ့ မွာ ၿဖစ္တယ္။ ဘန္ေကာက္ ၊ အယုဒယ က စတင္မဲ့ ဆူနာမီလႈိင္းလုံး ဟာ ၿမန္မာႏုိင္ငံ အပါအ၀င္ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံေတြ ကုိ ရုိက္ခတ္ဖုိ႔ ဦးတည္ ေၿပးလႊားေနပါၿပီ။
ယေန႔ ကမၻာ့ခ်မ္းသာတဲ့ ႏုိင္ငံ အသီးသီးဟာ လည္း ကုိယ့္ႏုိင္ငံအတြင္းရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ ၿပႆနာ မ်ား ကုိ ေၿဖရွင္းေနၾကရလုုိ႔ ၿပားခ်ပ္ ေနၿပီ ဆင္းရဲမြဲေတေနတဲ့ ႏုိင္ငံေတြကုိ ေငြေၾကးဆုိင္ရာ ေထာက္ပံ့မႈေတြ ကုိ အရင္ကလုိ ေထာက္ပံ့ကူညီႏုိင္ၾကေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။
က်ိန္းေသတာကေတာ့ ကမၻာ့ႏုိင္ငံ အသီးသီးဟာ ၿပားခ်ပ္လာၿပီး၊ ၿမန္မာႏုိင္ငံ ကေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေၿခခံဥပေဒေတြ၊ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲရလာဒ္ေတြ၊ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ၊ ၿပည္တြင္းစစ္ေတြ၊ အစြန္းေရာက္ လူမ်ဳိးေရးစြဲ ေတြ နဲ႔ လုံးခ်ာပတ္ခ်ာ လုိက္ေနတုန္းပဲ။ ကမၻာၾကီးက ၿပားၿပီး၊ ၿမန္မာၿပည္ ကေတာ့ လုံး ကာ ဆန္႔က်င္ဘက္ လားရာ ကုိ ဦးတည္ေနတုန္းပါပဲ။
