သက္တမ္းတုိးဖုိ႔ က်ိဳးစားယင္း ရာထူးမွ ဖယ္ရွားခံရၿပီး တုိင္ၿပည္က ႏွင္ထုတ္ၿခင္းခံခဲ့ရတဲ့ ဟြန္ဒူရပ္စ္ သမၼတ ဟုိေဆး ဇီလာရာThe 2009 Honduran political crisis is an ongoing constitutional crisis.
-ၿမတ္စုိး-
လူဦးေရ ၇ သန္းေက်ာ္ေနထုိင္တဲ့ လက္တင္အေမရိက ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံၿဖစ္တဲ့ ဟြန္ဒူရပ္စ္ မွာ ဇြန္လ ၂၈ ရက္ေန႔ တနဂၤေႏြေန႔ တုန္းက စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းမႈ ၿဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး အာဏာရ သမၼတ ဟုိေဆး ဇီလာရာ ကုိ ၿဖဳတ္ခ်ခဲ့တယ္လုိ႔ သတင္းမီဒီယာေတြ မွာ ဖတ္ရွဳ႕ ခဲ့ရပါတယ္။ ဟြန္ဒူရပ္စ္ စစ္တပ္က သမၼတ နန္းေတာ္ ႏွစ္ခုကုိ ၀င္ေရာက္ၿပီး၊ သမၼတ ဟုိေဆး ဇီလာရာ( Jose Manuel Zelaya) ကုိ စစ္ေလယာဥ္ နဲ႔ ေကာ္စတာရီ ကာႏုိင္ငံ ဆန္ဟုိေဆး ၿမိဳ႕ (San José, Costa Rica. ) ကုိ တင္ေဆာင္ၿပီး တုိင္းၿပည္က ႏွင္ထုတ္ကာ သမၼတ ရာထူးကေန ၿဖဳတ္ခ်ခဲ့တယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ သမၼတ ဟုိေဆး ဇီလာရာ ကုိ စစ္တပ္က ဖမ္းဆီးၿပီး ရာထူးကေန ၿဖဳတ္ခ်ခဲ့ၿခင္းဟာ သမၼတ သက္တမ္းတုိးၿမွင့္ဖုိ႔ လူထုဆႏၵခံယူဖုိ႔ မဲေပးရန္ တစ္နာရီ အလုိမွာ ၿဖစ္ပြားခဲ့တယ္။
သူ႔ကုိ ၿဖဳတ္ခ်ၿပီး ယာယီၾကားၿဖတ္အစုိးရ သမၼသစ္ ေရာဘတ္တုိ မီရွဲလက္တီး က သမၼတ ရာထူး တာ၀န္ကုိ ရယူခဲ့တယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။ လက္ရွိ ၾကားၿဖတ္အစုိးရ သမၼတသစ္ ေရာဘတ္တုိ မီရွဲလက္တီး က စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းယူ ခဲ့ၿခင္း မဟုတ္ေၾကာင္း၊ သမၼတေဟာင္း ဟုိေဆး ဇီလာရာ ဟာ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေၿခခံဥပေဒကုိ ခ်ိဳးေဖာက္ခဲ့တာေၾကာင့္ ဟြန္ဒူရပ္စ္ အဆင့္ၿမင့္ တရားရုံး ( Supreme Court) ကေန စစ္တပ္ကုိ အမိန္႔ညႊန္ၾကားၿပီး ရာထူးမွ ၿဖဳတ္ခ်ခဲ့တာသာၿဖစ္ေၾကာင္း ႏွင့္ သမၼတေဟာင္း ဟုိေဆး ဇီလာရာ ဟာ ဗင္နီဇြဲလားသမၼတ ဟူဂုိ ရွားဗက္ ( Hugo Chavez) လုိ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေၿခခံဥပေဒ ကုိ ခ်ိဳးေဖာက္ၿပီး သမၼတ အာဏာ သက္တမ္း ဆက္လက္တုိးခ်ဲ႕ ဖုိ႔ က်ိဳးစားခဲ့တာေၾကာင့္ အခုလုိ ရာထူးကေန ၿဖဳတ္ခ်ခဲ့ရၿခင္း ၿဖစ္ေၾကာင္း သတင္းမီဒီယာေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆုံေမးၿမန္းခန္းမွာ ေၿပာဆုိသြားခဲ့တယ္။ သူရဲ႕ စြပ္စြဲေၿပာဆုိ ေၿဖရွင္းခ်က္အရ -
၁) သမၼတေဟာင္း ဟုိေဆး ဇီလာရာ ဟာ ဟြန္ဒူရပ္စ္ အဆင့္ၿမင့္ တရားရုံး ( Supreme Court) ရဲ႕ ဆုံးၿဖတ္ခ်က္ကုိ လ်စ္လ်ဴရွဳ႕ ၿပီး၊ ဗင္နီဇြဲလားသမၼတ ဟူဂုိ ရွားဗက္ ( Hugo Chavez) လုိ သမၼတ သက္တမ္းတုိးခ်ဲ႕ဖုိ႔ လူထုဆႏၵခံယူပြဲ က်င္းပခဲ့တယ္။
၂) လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ဆုံးၿဖတ္ခ်က္ကုိ ေလးစားလုိက္နာမႈမရွိခဲ့ဘူး။
၃) သူ႔ကုိ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမရွိခဲ့တဲ့ စစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္ကုိ ရာထူးကေန ဖယ္ရွားၿပစ္ ခဲ့တယ္။
ဒီလုပ္ရပ္ေတြေၾကာင့္ သူ႔ကုိ သမၼတ ရာထူးကေန ဖယ္ရွားခဲ့ရတာလုိ႔ဆုိတယ္။ ဒီေနရာမွာ ေမးခြန္းထုတ္စရာက အာဏာသိမ္းမည့္ အစား ဘာေၾကာင့္ သမၼတ ကုိ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေၿခခံဥပေဒ ခ်ိဳးေဖာက္မႈနဲ႔ ဥပေဒနည္းလမ္း ေၾကာင္းအရ တရားစြဲဆုိ (Impeachment) လုပ္ၿပီး တရားဥပေဒက မေၿဖရွင္းသလဲဆုိတာကေတာ့ ေမးခြန္း ထုတ္စရာၿဖစ္ေနတယ္။
ဟြန္ဒူရပ္စ္ ၾကားၿဖတ္အစုိးရ သမၼသစ္ ေရာဘတ္တုိ မီရွဲလက္တီး ဟြန္ဒူရပ္စ္ မွာ သမၼတသစ္ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ ၂၉ ရက္ ေန႔မွာ က်င္းပေပးရမွာ ၿဖစ္ၿပီး၊ သမၼတ ဟုိေဆး ဇီလာရာ သမၼတ သက္တမ္းဟာ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၂၇ ရက္ ေန႔မွာ ကုန္ဆုံးမွာ ၿဖစ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္ မေပၚထြန္းေအာင္ ဟြန္ဒူရပ္စ္ ႏုိင္ငံမွာ ေရးဆြဲထားတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေၿခခံဥပေဒ အရ သမၼတ ဟာ သက္တမ္းတစ္ခုသာ ထာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခြင့္ၿပဳထား တယ္။ လက္ရွိ ၾကားၿဖတ္အစုိးရ သမၼတသစ္ ေရာဘတ္တုိ မီရွဲလက္တီး ဟာ ရာထူးက ၿဖဳတ္ခ်ၿခင္း ခံခဲ့ရတဲ့ သမၼတ ဟုိေဆး ဇီလာရာ ပါတီက ၿဖစ္ၿပီး၊ ဟြန္ဒူရပ္စ္ လႊတ္ေတာ္ကလည္း ေထာက္ခံ အတည္ၿပဳခဲ့တယ္။ ၾကားၿဖတ္အစုိးရ က သမၼတေရြးေကာက္ပြဲကုိ မူလ အစီအစဥ္အတုိင္း ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ ၂၉ ရက္ မွာ က်င္းပေပးမယ္လုိ႔ ဂတိၿပဳခဲ့တယ္။
အေမရိကန္ ႏွင့္ ဗင္နီဇြဲလား၊ က်ဴးဘား၊ ဘုိလစ္ဗီးယား အပါအ၀င္ ေတာင္အေမရိကတုိက္ရွိ လက္၀ဲႏုိင္ငံေတြက စစ္တပ္မွ လက္ရွိ သမၼတ ကုိ ရာထူးမွ ၿဖဳတ္ခ်ခဲ့ၿခင္းအေပၚ ၿပင္းထန္စြာကန္႔ကြက္ထားၿပီး၊ ဗင္နီဇြဲလား သမၼတ ဟူဂုိ ရွားဗက္ ( Hugo Chavez) က သံတမန္ေရးအရ ေၿဖးရွင္းႏုိင္မႈမရွိလွ်င္ စစ္ေရးအရ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ရ လိမ့္မယ္လုိ႔ ေၿပာဆုိခဲ့ၿပီး၊ ဗင္နီဇြဲလား စစ္တပ္ကုိ တပ္လွန္႔ ထားခဲ့တယ္။ ဟြန္ဒူရပ္စ္ စစ္တပ္က သူတုိ႔ႏုိင္ငံရဲ႕ အေရးကုိ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ခဲ့တဲ့ ဗင္နီဇြဲလား ႏွင့္ က်ဴးဘားသံရုံးေတြကုိယာယီ ပိတ္ၿပစ္ခဲ့ၿပီး၊ သံရုံးတာ၀န္ခံ ေတြကုိလည္း မေခ်မငံ ဆက္ဆံ ခဲ့တယ္လုိ႔ ဗင္နီဇြဲလား သမၼတ ဟူဂုိ ရွားဗက္ ( Hugo Chavez) က စြပ္စြဲခဲ့တယ္။
ဟြန္ဒူရပ္စ္ ယာယီၾကားၿဖတ္ အိမ္ေစာင့္ အစုိးရ သမၼသစ္ ေရာဘတ္တုိမီရွဲလက္တီး က ႏုိင္ငံၿခားစစ္တပ္မွ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္ၿပီး၊ စစ္ေရးအရ က်ဴးေက်ာ္မွသာ သူ႔အစုိးရ ကုိ ၿဖဳတ္ခ် ႏုိင္မွာၿဖစ္ၿပီး၊ ဟြန္ဒူရပ္စ္ စစ္တပ္ကလည္း အသင့္ရင္ဆုိင္ သြားမယ္ လုိ႔ ထုတ္ေဖာ္ ေၿပာဆုိ ခဲ့တယ္။ အေမရိကန္သမၼတ အုိဗားမား ကေတာ့ ဒီမုိကရက္တစ္နည္းလမ္းနဲ႔ေရြးခ်ယ္ခဲ့တဲ့ သမၼတ ကုိ ဥပေဒ နည္းလမ္းၿဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေၿဖရွင္းၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းထားတယ္။ အေမရိကန္ရဲ႕ အေထာက္အပံ့အကူအညီေတြကုိလည္း ယာယီရပ္ဆုိင္းခဲ့တယ္။ ဟြန္ဒူရပ္စ္ အာဏာသိမ္း စစ္တပ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အေမရိကန္မွာ စစ္ပညာသင္ၾကားခဲ့ၾကၿပီး၊ အေမရိကန္ အစုိးရ ႏွင့္ နီးစပ္ ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသူမ်ား ၿဖစ္ၾကတယ္။ အေမရိကန္ အတုိက္အခံ ရီဘာပလစ္ကင္ပါတီ ေခါင္းေဆာင္ ေတြက အေမရိကန္သမၼတ အုိဗားမားဟာ အီရန္ႏုိင္ငံေရးအေၾကာင္းကုိ သိရွိေပမဲ့၊ ဟြန္ဒူရပ္စ္ မွာ ၿဖစ္ပ်က္ ေနတာေတြကုိ နားမလည္ပါဘူးလုိ႔ ၿပင္းၿပင္းထန္ထန္ေ၀ဖန္သြားၿပီး၊ လက္တင္အေမရိက မွာ ဗင္နီဇြဲလားလုိ အာဏာရွင္ထပ္မံမေပၚေပါက္ဖုိ႔ ေထာက္ၿပ တုိက္တြန္းထားၾကတယ္။ ဟြန္ဒူရပ္စ္ အေရးဟာ သမၼတ အုိဗားမား ကုိ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံၿခားေရးေပၚလစီနဲ႔ပက္သက္ၿပီး အရည္အခ်င္း စမ္းသပ္စစ္ေဆးၿခင္းတစ္ခုၿဖစ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ႏုိင္ငံေရး ကြ်မ္းက်င္သူေတြ က သတင္းမီဒီယာေတြမွာ ထင္ၿမင္ခ်က္ေပးေနၾကတယ္။
ဟြန္ဒူးရပ္ႏုိင္ငံ မွာ ဗင္နီဇြဲလား သမၼတ ဟူဂုိ ရွားဗက္ ( Hugo Chavez) လုိ အာဏာရွင္စံနစ္ ၿပန္လည္ အသက္သြင္းမွာ ကုိ လုံး၀လက္မခံ ႏုိင္ဘူးလုိ႔ သမၼတ ဟုိေဆး ဇီလာရာ ကုိ ၿဖဳတ္ခ်ခဲ့တဲ့ လက္ရွိ ဟြန္ဒူးရပ္ယာယီ ၾကားၿဖတ္ အစုိးရ သမၼသစ္ ေရာဘတ္တုိ မီရွဲလက္တီး က စပိန္ ဘာသာနဲ႔ ထုတ္လႊင့္ ေနတဲ့ ရုပ္ၿမင္သံၾကား သတင္းဌာနတစ္ခုနဲ႔ ေတြ႔ဆုံေမးၿမန္းခန္းမွာ ထုတ္ေဖာ္ေၿပာဆုိ သြားခဲ့ တယ္။ တၿပိဳင္နက္မွာ ပဲ သမၼတ ဟုိေဆး ဇီလာရာ ၿပန္လာရင္ ဖမ္းဆီးဖုိ႔ ဟြန္ဒူးရပ္ တရားရုံးခ်ဳပ္က ၀ရမ္းထုတ္ထားခဲ့တယ္။
ႏုိင္ငံတကာ အစုိးရေတြကေတာ့ စစ္တပ္က ဦးေဆာင္ၿပီး အာဏာသိမ္းခဲ့မႈပုံစံမ်ိဳးကုိ လုံး၀လက္မခံၾကေတာ့ဘူး။ OAS (Organization of American States) လုိ႔ေခၚတဲ့ လက္တင္အေမရိက ႏုိင္ငံမ်ား အဖြဲ႔အစည္းမွ အေထြေထြအတြင္းေရမွဴး Jose Miguel Insulza ဦးေဆာင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ႏုိင္ငံေရးနည္းလမ္းၿဖင့္ အေၿဖရွာဖုိ႔ ဟြန္ဒူးရပ္ႏုိင္ငံ ကုိ ေသာၾကာေန႔ မွာ ထြက္ခြာသြားၾကပါလိမ့္မယ္။
ဘယ္လုိပဲၿဖစ္ၿဖစ္ အာဏာရၿပီး၊ အခ်ိန္တန္လွ်င္ အာဏာက ႏုတ္ထြက္ မေပးခ်င္ၾက ပဲ၊ အာဏာကုိ ထာ၀ရ ဖက္တြယ္လုိခ်င္ၾကတဲ့ အာဏာရွင္ေတြ ေၾကာင့္ တုိင္းၿပည္ ႏွင့္ ၿပည္သူ ထိခုိက္ နစ္နာခဲ့တာဟာ ဟြန္ဒူးရပ္ႏုိင္ငံ ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရး အေၿခအေနက သက္ေသၿပေနပါ ေတာ့တယ္။ ဟြန္ဒူးရပ္ႏုိင္ငံ မွာၿဖစ္ေပၚေနတဲ့ ႏုိင္ငံေရးၿပႆနာ ကုိ ၿမန္မာၿပည္ အနာဂတ္ ႏုိင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား ေလ့လာၿပီး သင္ခန္းစာ ယူသင့္ပါတယ္လုိ႔ တင္ၿပယင္း။
Rest of your post
No comments:
Post a Comment